Phân tích các số liệu kinh tế là công việc quan trọng đối với các nhà kinh
tế cũng như một người bình thường. Tuy nhiên, một sai lầm thường thấy là
sự nhầm lần giữa giá trị danh nghĩa với giá trị thực, ví dụ như đối với thu
nhập và lãi suất.
Giá trị danh nghĩa là "theo tên gọi". Do đó, giá trị danh nghĩa của tờ bạc
10.000 là 10.000 đồng. Nhưng giá trị thực, hay sức mua, chỉ được thể hiện
qua một chuẩn đo lường nào đó. Ví dụ nếu bạn biết giá của một tách trà là
1.000 đồng, bạn có thể coi giá trị thực của 10.000 đồng là 10 tách trà.
Hãy hình dung bạn vay 50.000 với lãi suất 10% một năm. Sau một năm
bạn trả lại khoản gốc 50.000 cộng thêm 5.000 lãi. Mặc dù lãi suất danh
nghĩa là 10%, ta chỉ có thể xem xét lãi suất thực nếu biết những thay đổi
của giá hàng theo thời gian (hay lạm phát).
Để đơn giản, giả sử bạn chỉ mua trà. Nếu sau một năm giá trà vẫn là
1.000 đồng thì thực chất bạn đã vay 50 tách trà và trả lại 55 tách. Vì vậy, lãi
suất thực của bạn là 5 tách trà.
Tuy nhiên, nếu giá trà tăng đến 1.100, bạn sẽ thấy thực chất mình chỉ trả
lại có 50 tách trà hay chi phí thực của của việc đi vay là zero. Nếu giá trà
tăng không đến 10%, lãi suất thực sẽ dương, nhưng thấp hơn mức danh
nghĩa.
Một công thức đơn giản để xác định lãi suất thực là r=i-p* với i là lãi
suất danh nghĩa, r là lãi suất thực và p* là tỉ lệ lạm phát. Do đó, điều thực
sự đáng quan tâm là giá trị thực.
(Saigon Times Daily ngày 29-9-2003)
41. The Exchange Rate
The exchange rate is the price of one currency in terms of another. What
we see every day in the newspapers are nominal exchange rates, which can
