Chương XI
Suy luận kinh nghiệm và suy luận khoa học
§1. Suy luận Kinh nghiệm
Suy luận kinh nghiệm phụ thuộc những thói quen vốn có
KHÔNG kể tới sự phát triển của
phương pháp khoa học thì các suy luận
phụ thuộc vào những thói quen được tạo
dựng do ảnh hưởng của một số kinh
nghiệm đặc thù tự chúng không thể
được cải biên cho những mục đích luận
lý. Người A nói: “Ngày mai có thể trời
sẽ mưa.” Người B hỏi: “Sao anh nghĩ
thế?” và người A trả lời: “Vì lúc chập tối
trời rất sầm sì.” Khi người B hỏi: “Việc
đó can hệ gì?”, người A đáp trả: “Tôi
không rõ, nhưng trời thường hay mưa
khi chiều nhá nhem có mây như thế.”
Người A không hiểu được có mối liên
hệ nào giữa biểu hiện bầu trời với cơn
mưa đang kéo đến; anh ta không nhận ra
sự nối liền nào trong bản thân các sự
việc – như chúng ta vẫn thường nói là
không nhìn ra nguyên lý hay nguyên tắc
nào. Do những sự kiện đó thường xảy ra
cùng nhau, anh ta chỉ đơn giản gắn kết
chúng lại để rồi khi trông thấy cái này
thì anh ta nghĩ tới cái kia. Cái này gợi ra
cái kia, hay là được liên kết với cái kia.
