Đến nơi ở mới, cứ mỗi khi gặp khó khăn Praxkovia Phedoropna lại trách
móc chồng. Phần nhiều những cuộc trò chuyện của hai vợ chồng, đặc biệt
là về việc giáo dục con cái, thường dẫn tới những vấn đề khiến họ nhớ lại
những cuộc cãi cọ, và những cuộc cãi cọ sẵn sàng bung ra bất cứ lúc nào.
Những thời kỳ vợ chồng âu yếm nhau trở nên hiếm hoi và ngắn ngủi. Đó là
những hòn đảo nhỏ mà họ tạm thời cập bến, nhưng sau đó họ lại buông
mình vào biển hận thù ngấm ngầm thể hiện trong việc họ xa lánh nhau. Lẽ
ra sự xa lánh đó đã có thể khiến Ivan Ilich phiền lòng nếu như ông coi đó là
điều không nên, nhưng giờ đây chẳng những ông xem tình trạng này là
bình thường, mà còn coi đó là mục đích hoạt động của mình trong gia đình.
Mục đích của ông là cốt sao ngày càng được giải thoát nhiều hơn khỏi
những sự khó chịu đó, làm cho chúng trở nên vô hại và giữ được vẻ lịch sự.
Ông đã đạt được mục đích đó bằng cách ngày càng ít ở nhà với gia đình và
khi bắt buộc ở nhà, ông cố gắng giữ vững tư thế của ông bằng cách mời bạn
bè đến chơi. Cái chính là Ivan Ilich có công vụ của mình. Tất cả hứng thú
của đời ông đều tập trung vào thế giới công vụ. Hứng thú đó đã choán hết
tâm trí ông. Ông sung sướng khi nghĩ tới quyền hành của mình, tới khả
năng muốn hãm lại bất kỳ người nào ông muốn hãm lại, tới vẻ đường bệ
của mình, dù là vẻ đường bệ bề ngoài đi chăng nữa, khi ông bước vào tóa
án và gặp gỡ các thuộc hạ, tới sự thành đạt của mình trước quan trên và các
thuộc hạ và cái chính là khi ông nghĩ tới nghệ thuật tiến hành công việc của
mình. Cùng với những niềm vui đó, những cuộc trò chuyện với bè bạn,
những bữa ăn và những bài uyxtơ đã choán hết cả đời ông. Thành thử nói
chung cuộc sống của Ivan Ilich tiếp tục trôi đi theo đúng như ý ông muốn:
dễ chịu và lịch thiệp.
Ông sống như thế thêm bảy năm nữa. Con gái đầu lòng của ông đã mười
sáu tuổi, thêm một đứa con nhỏ nữa chết, còn lại chú bé học sinh trung học,
đầu mối của sự bất hòa. Ivan Ilich muốn đưa nó vào Trường tư pháp, còn
Praxkovia Phedoropna để trêu tức ông, đã đưa nó vào trường trung học. Cô
con gái học ở nhà và tấn tới. Cậu con trai học cũng không xoàng.
