Theo ông cụ ở tỉnh Nam kể cho tôi nghe thì ngày xửa ngày xưa, chú
Ngan (thuỷ tổ của loài ngan) lớn lên, khoẻ mạnh và khá đẹp trai. Nhưng vì
tham ăn quá và không cùng giống với bầy ngỗng, bầy vịt – có lẽ vì ăn tham
là chính – nên Ngan luôn luôn bị lũ vịt và ngỗng xua đuổi.
Thấy Ngan bơ vơ như thế, Gà Thiến động lòng thương, dắt Ngan đi
theo mình kiếm ăn. Hàng ngày, tìm được con giun, con dế, con sâu, con bọ,
Gà Thiến thường nhường cho em nuôi một nửa. Tối đến, Gà lại dẫn Ngan
về chuồng thu xếp cho chỗ ngủ đàng hoàng.
Một hôm, xế chiều không thấy Ngan đâu, Gà Thiến đi tìm. Thì ra
Ngan ta xì xụp lặn hụp dưới ao, ăn hến ăn ốc căng cứng cả diều. No say
phè phỡn, Ngan ậm ạch bước lên bờ, rũ cánh, nghển đầu, cái mào đỏ tía,
cất giọng khàn khàn nói với Gà:
- Thưa quý nương. Bấy lâu nay tôi không dám ngỏ lòng tôi với quý
nương, bởi vì quý nương là một người rất mực đoan trang, hiền hậu.
Quý nương muốn giấu kín tung tích của mình, nhưng ngọc kia dù phủ bùn
vẫn sáng, hoa kia dù khép cánh vẫn thơm…
Gà Thiến nghe Ngan nói, vừa ngạc nhiên vừa bực mình. Giá phỏng
còn thời trai tráng, chưa tu chí hiền từ như bây giờ, chắc chắn Gà đã đá cho
Ngan vài đá. Thì ra chú Ngan thấy Gà Thiến nhu mì ít nói, có bộ cánh sặc
sỡ thướt tha, dáng điệu lại từ tốn, dịu dàng bèn cho đó là một nàng công
chúa, nên chú đã rắp tâm tán tỉnh từ lâu.
Hôm ấy, Gà Thiến giận lắm nhưng không nói gì, cái mào chỉ hơi tái
lại, và đêm đó, Gà đóng cửa không cho Ngan về chuồng. Ngan ta vơ vẩn
thức suốt đêm ngoài trời trăng sáng, trong bụng lấy làm hãnh diện vì “công
chúa” đã giận dỗi với mình. Và Ngan sung sướng mường tượng ra cái cảnh
Ngan cùng “công chúa” khoác tay nhau đi dạo dưới trăng… Nghĩ ngợi lan
man, Ngan bỗng sực nhớ bộ cánh của mình đen quá, xấu quá, lẽ vì thế mà
