CẤM CUNG DIỄM SỬ - Trang 604

chiến II. Về sau ông chống lại việc chế bom H vì lý do đạo đức, nên không
được tham gia những chương trình quan trọng nữa. Từ 1947 đến 1966, ông
chỉ còn là giám đốc một viện nghiên cứu tại Princeton. (Thậm chí, năm
1954 - thời 'săn' Cộng sản của McCarthy - Oppenheimer còn phải ra điều
trần trước một ủy ban điều tra về khuynh hướng chính trị của ông).
(4) Friederich Dürrenmatt (1921-1990): nhà văn, nhà viết kịch nổi tiếng
Thụy Sĩ. Trong vở Die Physiker - các Nhà vật lý, ông đã cho những nhà
khoa học này chạy trốn vào nhà thương điên để khỏi phải cộng tác.
(5) Vở 'Flüchtlingsgespräche' (1940) cũng của Brecht.
(6) Thời Hitler cầm quyền (1933-1945), nước Đức có tên là Đế chế thứ ba.
(7) Theo cách phân loại và định nghĩa thông thường trong văn học phương
Tây, vở kịch được gọi là hài kịch (Komoedie) khi kết thúc tốt đẹp - 'có hậu',
còn bi kịch (Tragoedi) luôn kết thúc với nhân vật chính bị thất bại, thua
cuộc.
(8) Ý nói: hiện tượng các nhà khoa học dũng cảm tìm chân lý, đánh đổ học
thuyết cũ.
(9) Có lẽ Hans Mayer muốn nói tới thời kỳ phôi thai của 'xã hội dân quyền'
chăng, vì lúc đó còn là thời Trung cổ?
(1) 'Luận về chuyển động tròn của các thiên thể'.
(2) Salviati là người diễn đạt quan điểm của Galilei; Sagredo là người ham
tìm hiểu (giống một người bạn của Galilei); còn Simplicio (nghĩa là ngây
thơ) bênh vực quan điểm cũ của Arisroteles. Galilei đã phải mang vạ, vì bị
vu cáo rằng nhân vật Simplicio này tượng trưng Giáo hoàng đương thời.
(3) Những 'giáo phái khác' ở đây có lẽ là những giáo hội Cơ Đốc 'ly khai',
không chấp nhận quyền cai quản của Vatican, như Giáo hội Chính Thống,
Giáo hội Tin Lành.
(4) Johannes Kepler (1571-1630): nhà thiên văn Đức; ông cho rằng mặt trời
đã phát ra lực gây nên sự chuyển động của các hành tinh.
(1)Otto Hahn (1879-1968) là nhà hóa học Đức - không phải nhà vật lý như
trong lời giới thiệu của Nxb Suhrkamp. Năm 1944, ông được trao giải
Nobel Hóa học. (Mọi chú thích đều của người dịch).