CẤM CUNG DIỄM SỬ - Trang 605

(1)Nikolaus Kopernikus (1473-1543): giáo sĩ Ba Lan, lập ra thuyết thái
dương hệ với mặt trời là trung tâm (thuyết nhật tâm). Thuyết này chỉ được
công bố sau khi ông qua đời.
(2)Nghĩa bóng là tránh ngôi nhà này.
(3)Claudius Ptolemaeus (100-160): nhà nghiên cứu Hy Lạp, lập ra thuyết
về vũ trụ với quả đất là trung tâm (thuyết địa tâm).
(4) Tám lớp như sau (từ tâm ra): 1. mặt trăng 2. sao Thủy (Merkur) 3. sao
Kim (Venus) 4. mặt trời 5. sao Hỏa (Mars) 6. sao Mộc (Jupiter) 7. sao Thổ
(Saturn) 8. tầng của các định tinh.
(5)Thế kỷ 14, bệnh dịch hạch hoành hành khủng khiếp ở châu Âu khiến
hàng triệu người chết, nên thời bấy giờ người ta luôn nơm nớp lo sợ.
(6)Brecht cố ý để Andrea nói sai, vì ông chơi chữ: kippen nghĩa là hất đổ
(học thuyết cũ)!
(7)Skudo là đồng tiền vàng.
(8)Nước Cộng hòa: từ thế kỷ 7 Venedig (Venise) đã xưng là Cộng hoà San
Marco, do một Hội đồng (Signoria) - gồm đại diện các gia đình quý tộc -
cai trị, đứng đầu là một Đại thống lãnh (Doge) được bầu mãn đời.
(9) Cremonini: một thời là bạn của Galilei.
(10) Inquisition, một thứ 'tòa án' cực đoan của Giáo hội Thiên Chúa giáo
thời Trung cổ, nhằm tiêu diệt mọi 'tà giáo' và ảnh hưởng của chúng trên
mọi lãnh vực - kể cả trong khoa học, như vụ án Giordano Bruno và Galileo
Galilei. Bản án khủng khiếp nhất là 'thiêu'.
(11)Giordano Bruno (1548-1600): triết gia Ý, tu xuất dòng Dominique, dựa
trên thuyết của Kopernikus đặt nghi vấn về sự hiện hữu của Chúa trong
không gian và thời gian trong vũ trụ. Năm 1592 Venedig giao ông cho
Rom, năm 1600 ông bị Tòa án Tôn giáo kết án thiêu.
(12) Nghĩa bóng là gây dư luận xôn xao.
(13) Prag: thủ đô Tiệp.
(14)Trước khi người Âu học được kỹ thuật làm giấy của Trung Quốc, họ
phải viết lên da cừu hay dê - nhưng nhờ đó mà nhiều văn thư cổ vẫn giữ
được đến ngày nay.