Nguyên, hai lần cùng em vợ là Thạch Hữu Quang dẹp giặc, cha con được
trùng phùng, vua phong vương tước.
Ái Châu kết duyên với Ái Lang, con trai Tri huyện Lợi Đồ, Tri huyện
tham lam bị kiện, bị giam, gia sản của anh ta và luôn của ông sui là Lâm
Vượng đều bị tịch biên.
Sự đời có vay có trả, Ái Châu bị bán cho phu nhân Vô Hà. Không chừa
lòng lang dạ độc, bị Kim Ngọc đuổi khỏi nhà, nhập vào lầu xanh, vướng
bịnh phong tình sau tự vẫn… »
TRÍCH LỤC ÍT BÀI THƠ CỦA THỦ KHOA NGHĨA
Khi đi sứ sang Xiêm, ban đêm ngang qua huyện Hà Âm (nay là Giang
Thành, Hà Tiên), thấy đống xương của bọn thổ phỉ bị giết hồi đời Minh
Mạng còn chồng chất ngùn ngụn, Nghĩa có làm bài thơ sau đây :
KINH QUÁ HÀ ÂM CẢM TÁC
Mịt mù mây đen kéo tối dầm,
Đau lòng thuở nọ chốn Hà Âm :
Đống xương vô định sương phao trắng,
Vũng máu phi thường cỏ nhuộm thâm
Gió trốt dật dờ nơi chiến lũy,
Đèn trơi leo lét dặm u lâm.
Nghĩ thương con tạo sao dời đổi,
Vắn vỏi đêm trường tiếng dế ngâm.
Kể qua cuộc đời của cụ để lại cho đời một sự nghiệp văn chương vô
giá, chúng tôi chỉ trích ra một ít vần thơ để tưởng niệm bậc nhơn tài của đất
nước với lòng cảm mến vô biên.
Sau khi soạn xong phần tiểu sử của các danh nhân ở miền Tây, chúng
tôi sợ còn thiếu sót, thân hành đến Phong Dinh để tìm thêm tài liệu, may
