CẦN VƯƠNG, ĐÔNG DU
Bút Ngữ
www.dtv-ebook.com
Chương 41
Trong khi Phan Bội Châu ở Nhật xoay xỏa đón người, kiếm tiền cho
cuộc Đông Du, thì diễn ra cuộc tranh luận giữa ông và Phan Chu Trinh.
Chu Trinh kém Châu năm tuổi, quê Quảng Nam. Ông đỗ Phó bảng, làm
quan ở bộ Lễ được mấy năm rồi bỏ. Ông chán cảnh quan ta phải quỵ lụy
quan Tây. Ông đi gặp các thân sĩ bày tỏ nỗi niềm vong quốc, nhục thân.
Ông đến gặp Đề Thám, nghe ngóng cuộc chiến đấu, thấy rất nhiều khó
khăn. Ông muốn lợi dụng chiêu bài khai hóa của Pháp để đấu tranh hợp
pháp với chúng. Ông chủ trương bãi bỏ chế độ quân chủ, thực hiện dân
quyền, khai thông dân trí... Thấy Bội Châu sang Nhật, ông đến xem công
việc thế nào. Thấy trái với xu hướng của mình và khá nhiều khó khăn. Gặp
nhau, hai ông đều tỏ lòng tôn trong nhau, chuyện trò lịch thiệp. Song đến
lúc cần tranh luận, ông nào cũng ra sức bảo vệ ý kiến mình.
Chu Trinh nhỏ người nhưng đanh giọng:
- Tôi đã làm quan ba năm, tưởng sẽ từ chốn quan trường mà làm việc
cải cách cho dân cho nước. Nhưng tôi thấy quan trường đồi bại, phần đông
quan lại cầu cạnh vinh thân, phì gia. Cho nên phải dựa vào nhà cầm quyền
Pháp, lật đổ hẳn bọn vua quan - bọn "dân tặc" (giặc của dân). Người Pháp
đã ra sắc lệnh Dân quyền, mình dựa vào đấy mà đề cao quyền dân. Dân biết
quyền làm chủ thì mới trù tính làm các việc khác được!
Chu Trinh vừa nói vừa quan sát sắc diện của Châu. Thấy Châu để ý
nghe, nhưng cuối cùng lại khẽ lắc đầu. Ông liền nghiêm giọng phê phán:
