Chỉ có một người đánh giá được đúng tiềm lực của cái xứ này – Nguyễn
Ánh. Từ ngày trở về nước mấy năm trước, Ánh đã làm nên điều thần kỳ mà
cha ông ông chưa từng nghĩ đến và làm được.
Năm năm trước, Nguyễn Ánh cho lập kho Bốn Trấn làm kho chung cho
các trấn Phiên An, Biên Hòa, Vĩnh Thanh, và Định Tường để thu thuế và
làm ngân quỹ cấp lương bổng cho quan. Đến năm sau, ông đưa ra chính
sách lấy sản xuất nông nghiệp làm trọng trên cơ sở số lớn đất đai phì nhiêu
nhưng lại bị bỏ hoang nhiều vì cộng đồng di dân chưa định hình và chiến
tranh liên miên ở vùng Gia Định. Nguyễn Ánh cho đặt nhóm quan điền
toán gốm mười hai người, nổi bật là Trịnh Hoài Đức, Lê Quang Định, Ngô
Tòng Châu, Hoàng Minh Khánh, để đi bốn dinh miền Nam là Phiên Trấn,
Trấn Biên, Trấn Vĩnh, Trấn Định để đốc thúc nhân dân làm việc nông
nghiệp, phàm ai lười biếng sẽ bị bắt sung quân.
Ngoài ra, Nguyễn Ánh còn đề ra chính sách là nếu người hoặc nhóm
người làm ruộng đất tốt thu trên một trăm thùng lúa, còn ruộng đất xấu thu
trên bảy mươi thùng lúa thì sẽ được thưởng thêm. Những người dân lậu
cũng có thể làm ruộng dưới sự quản lý của quan điền toán và được xem
như là một người lính; nếu như họ thiếu vốn thì cũng có thể được cho vay
trả sau.
Đến tháng mười năm tiếp theo, binh lính cũng được huy động vào việc
sản xuất nông nghiệp khi phép Ngụ binh ư nông được thi hành. Binh lính
được khuyến khích cầy cấy để tận dụng các mảnh đất bị bỏ hoang vì chiến
tranh. Nhóm Trung Quân và các nhóm thủy quân được cử đến khai thác
vùng Thảo Mộc Câu lập ra trại Đồn Điền dưới sự chỉ huy của chánh cơ
Nguyễn Bình. Trại này được trợ cấp dụng cụ và giống cây, phần thu hoạch
được sẽ sung vào kho công. Các quan địa phương khác cũng phải lập đội
đồn điền và nộp thuế. Số lúa gạo thu được từ các đồn điền này được giữ
trong một kho gọi là kho Tích Trữ.
