Địa Trung Hải, châu Âu, Bắc Phi, Mỹ. Trung tâm sinh hoạt của
người Do Thái tiếp tục di chuyển từ Babylon sang Tây Ban Nha, rồi
Ba Lan. Ở bất cứ đâu, người Do Thái cũng hình thành nên những
cộng đồng nhỏ rải rác. Trong khi họ tồn tại là một tôn giáo và một
dân tộc, họ không thiết lập bất kỳ một thể chế chính trị nào.
Từ thế kỷ 13 về sau, người Do Thái giáo chịu sự tẩy chay, bức hại
ở
hầu hết ở mọi quốc gia châu Âu. Đến thế kỷ 18, ở mọi nơi
người Do Thái giáo bị dồn vào những khu ổ chuột rất tù túng và
không ánh sáng gọi là ghetto. Nhiều cuộc thảm sát người Do Thái
giáo tiếp tục xảy ra.
Tất cả những yếu tố này đã định hình lịch sử Do Thái trong
gần 2.000 năm tiếp theo. Trong khoảng thời gian dài đó, người Do
Thái đã cho thấy khả năng phục hồi và kỷ cương đầy ấn tượng.
Do Thái giáo được củng cố mạnh trong các cộng đồng Do Thái
Diaspora.
SÁCH TALMUD.
Các truyền thống Do Thái luôn đề cập đến hai bộ luật: 1) Luật
Viết (Written Law) hay còn gọi là Torah Viết (Written Torah) –
bao gồm 24 cuốn sách của Tanakh tức là Kinh Thánh Hebrew; và
2) Khẩu Luật (Oral Law) hay Torah Nói (Oral Torah) – được bao
gồm trong Talmud. Theo ngữ nghĩa, Talmud có nghĩa là ‘học’
(learning). Tuy nhiên ý nghĩa thực của Talmud còn rộng hơn rất
nhiều. Với nhiều người, ngoài Tanakh thì Talmud là đại diện cho
hiến pháp tôn giáo và dân sự của người Do Thái, một bản “hiến
pháp bỏ túi” đã giúp họ sống còn trong gần hai thiên niên kỷ
Diaspora. Những người khác coi Talmud là kho tàng vô giá của văn
minh Do Thái truyền thống.
