Pedro Ceniza gật đầu đồng ý. Lúc này hắn đang kiểm tra kỹ cuốn sách
qua kính lúp. “Đúng thế. Giấy xenlulô sẽ ngả vàng và giòn như bánh quy
xốp, những chỗ hư hại không cách gì sửa chữa. Chúng già đi và chết.”
“Sách này thì không,” Corso trỏ cuốn sách mà nói.
Người thợ đóng sách giơ trang giấy về phía ánh sáng.
“Giấy làm từ giẻ rách, hẳn là thế. Giấy tốt, làm bằng tay, từ giẻ rách,
chịu được cả thời gian lẫn sự ngu xuẩn của con người… Không, không
phải. Đây là vải lanh. Giấy làm bằng vải lanh thực thụ.” Hắn đặt kính lúp
xuống và nhìn người em. “Lạ làm sao, đây không phải là giấy Venice. Nó
dày, xốp, có xơ. Có thể là hàng Tây Ban Nha không?”
“Hàng Valencia,” em hắn đáp. “Jativa, Valencia, Tây Ban Nha.”
“Đúng. Tốt nhất châu Âu thời đó. Nhà in chắc đã nhập khẩu được một
chuyến… Anh ta đã làm đâu ra đấy.”
“Anh ta rất chu đáo,” Corso nói, “và đã phải trả giá cả mạng sống.”
“Rủi ro nghề nghiệp.” Pedro nhận điếu thuốc nhàu nát từ tay Corso,
châm luôn rồi ho sù sụ. “Như chính ông biết, lừa gạt người về giấy là khó.
Ram giấy được sử dụng phải còn trắng nguyên, phải cùng một thời kỳ, mà
cho dù như thế vẫn có thể có những khác biệt: những trang sách biến màu
nâu, mực in phai màu và thay đổi theo thời gian… Tất nhiên có thể tạo vết
ố bẩn hay làm sẫm màu hơn bằng cách rửa nước trà những trang đưa thêm
vào. Mỗi lần phục chế hay bổ sung trang bị mất đều phải làm cho cuốn
sách thật là trọn vẹn. Những chi tiết rất vụn vặt ấy mới là đáng kể. Có phải
không, Pablo? Bao giờ cũng là những tiểu tiết đáng nguyền rủa ấy.”
“Các ông suy đoán thế nào?”
“Tạm thời chúng tôi xác nhận rằng bìa sách là từ thế kỷ mười bảy. Điều
đó không có nghĩa là các trang bên trong khớp đúng với bìa này chứ chẳng
phải bìa khác. Nhưng cho rằng như thế đi. Còn về giấy, có vẻ rất giống với
những mẻ giấy khác có lai lịch đã được xác nhận.”
“Đúng. Bìa và giấy là thật. Ta sẽ xem xét đến văn tự và tranh minh họa.”
