Này! Tên khốn kiếp, nếu người ta vui thú trong một gác xép khi hai
mươi tuổi, thì tại sao ngươi lại đi xin xỏ Luyxiêng Bônapactơ một địa vị?…
Không ai nghĩ như tôi cả. Tôi có vẻ một thằng tàn bạo và một thằng
điên.
“Mày chỉ cho chúng tao xem có ai trong những người tiến bộ mà lại
nói, dám nói cái điều mày nói!”
Quả thật cả những người đỏ nhất cũng chào Bêrăngiê!
“À! cái ông ấy à?” – và họ ngả mũ ra.
Những người độ lượng nhất, khi nghe tôi nói, thì cười tủm tỉm và vỗ
vai tôi như muốn nói: “Này cậu ơi! Cậu chẳng hiểu mình nói cái gì đấy!…”
“Đúng là để mọi người chú ý, để làm ra vẻ độc đáo”, những người
khác vừa nói bóng nói gió vừa cười khẩy!
Lời ngu ngốc muôn thuở mà tôi nghe thốt ra tư miệng bọn trẻ cũng
như bọn già! Nhưng làm ra vẻ độc đáo, thế thì ngu quá! Người ta đâm ra
xích mích với tất cả mọi người. Chẳng thà tôi theo ý kiến của đa số; vẫn
được uống ca phê, thêm vào đó lại được vì nể; mọi người nói: “Anh ấy
thông minh” vì anh đồng ý với họ.
Tôi muốn được mọi người chú ý, tôi muốn làm ra vẻ độc đáo! Khi cái
đó làm tôi mất phần cà phê pha rượu và mất một chút an ủi.
Đơn độc, đơn độc với ý kiến của mình!
Khi không một người nào, nổi tiếng hay vô danh, không một quyển
sách nào, dày hay mỏng, mép sách nhạt hay đậm, đã để lọt ra một lời – như
một hơi thở của kẻ bị đè nén – chống lại con người nổi tiếng ấy, hắn đặt
bàn chân mềm mại, mang giầy vải, lên trái tim nhân dân, và nhét bông tam
tài vào lỗ tai quần chúng!
Vậy thì hãy cứu tôi với, hỡi con em những người nghèo khổ! Những
kẻ có cha đã bị cuộc Trưng binh sát hại! Cứu tôi với, hỡi con cháu những
người không quần cộc! Cứu tôi với, hỡi tất cả những ai có bà mẹ đã nguyền
