dịch sang tiếng Anh - đó là bản dịch của Howard Hibbett, xuất bản ở Hoa
Kỳ năm 1966.
Bề mặt, Cây Đàn Miến Điện, hấp dẫn, ly kỳ, kể chuyện những người
thanh niên thường dân biến thành lính tráng, dấn thân vào một cuộc chiến
mà họ không hiểu rõ hoàn toàn, rồi phải trải qua bao nhiêu gian truân, bi
đát, não nề.
Trong tập truyện chẳng thiếu yếu tố phiêu lưu, bi đát và hài hước - cả ba
kết lại tạo thành một truyện chiến tranh đặc sắc. Song lẽ, như tác giả đã nói,
ông hy vọng độc giả sẽ không bắt gặp một truyện chiến tranh phiêu lưu nào
khác nữa ở Miến Điện. Nếu truyện này đạt được mục đích, ít nhất nó cũng
khiến độc giả suy ngẫm; như vậy tác giả lấy làm sung sướng lắm rồi.
Các chiến sĩ Nhật Bản của chúng ta từ hải ngoại trở về quê hương là một
hình ảnh đáng thương. Trông họ gầy gò, ốm yếu và mệt mỏi. Một số trong
đám họ là những phế binh, mặt mũi nhợt nhạt, nằm trên băng ca.
Tuy nhiên, trong đám lính hồi hương ấy lại có một đại đội gồm những
người vui tươi, hớn hở. Lúc nào cũng ca hát ngay cả những bài có nhiều
đoạn khó hát, và họ hát rất hay. Khi tàu cập bến ở Yokosuka và họ đi lên
bờ, những người ra đón họ lấy làm ngạc nhiên: Ai nấy cũng hỏi có phải họ
đã nhận được khẩu phần phụ trội hay không, vì lẽ sao mà họ có vẻ vui tươi
đến thế.
Những người này đã không có khẩu phần phụ trội, nhưng đã thực hiện
cách ca hát tập thể trong suốt chiến dịch Miến Điện. Đại úy đại đội trưởng
của họ, một nhạc sĩ trẻ tuổi vừa mới tốt nghiệp trường âm nhạc, đã đem hết
nhiệt tình dạy chiến sĩ của mình ca hát ra làm sao. Chính sự ca hát đã giữ
vững tinh thần họ qua những chán nản hoặc khó khăn, và đã thắt chặt họ lại
với nhau trong tình bạn, trong kỷ luật, qua những năm chiến tranh dài đằng
đẵng. Không có ca hát, họ sẽ chẳng bao giờ trở về quê hương tổ quốc với
tinh thần cao như thế.
Một trong những chiến binh này đã kể cho tôi nghe câu chuyện sau đây.
