Thay vì giải thích, quát mắng, trừng phạt hay bỏ qua, hãy thử cách sau đây:
Bạn hãy hỏi con: “Con nghĩ bạn con cảm thấy thế nào khi bị con đánh? Con nghĩ chị con cảm thấy
thế nào khi bị con đá?”
Bé sẽ trả lời đại loại như: “Chị ấy rất giận dữ”.
Hãy hỏi tiếp: “Bạn con (hoặc chị con) sẽ nói gì hay làm gì sau đó?”
Con bạn có thể trả lời: “Đánh lại con”.
Hãy hỏi: “Con có muốn điều đó xảy ra không?”
Nếu bé thừa nhận rằng bé thật sự không muốn những điều như thế xảy ra – và hầu hết trẻ em đều
không muốn – hãy hỏi: “Con có thể nghĩ ra cách khác để điều đó không xảy ra không?”
Bạn sẽ ngạc nhiên khi nghe câu trả lời của bé.
Trong cơn giận dữ, bé Lucy ba tuổi đã cắn bố. Khi bố sắp sửa đét vào mông bé và bắt bé về phòng,
mẹ hỏi: “Con có thể nghĩ ra một cách khác để nói cho bố biết con đang cảm thấy thế nào không?”
Lucy im lặng một lúc, nhìn lên rồi ôm chầm lấy bố. Cử chỉ này của bé khiến mọi người đều ngạc
nhiên. Thử tưởng tượng xem hai bố con sẽ giận nhau lâu thế nào nếu như mẹ Lucy không đặt câu
hỏi đơn giản đó.
Trẻ lớn hơn cũng có thể học cách kiềm chế kiểu gây gổ này. Henry, học sinh lớp năm, rất dễ nổi
nóng khi bị bạn cùng lớp làm phiền. Sau khi tham gia một chương trình học cách phục vụ, trong đó
có phương pháp giải quyết vấn đề nhằm giúp trẻ học cách làm người khác cảm thấy dễ chịu, Henry
đã viết thư và trang trí giỏ xách cho các bạn nhỏ ở bệnh viện. Qua những buổi trò chuyện về cảm
giác của những người bị bé bắt nạt, Henry quan tâm đến người khác hơn. Bé nói với tôi: “Khi biết
các bạn ở bệnh viện cảm thấy hạnh phúc thế nào, cháu thấy mình lớn lên bao nhiêu. Cháu cảm thấy
mình đã thay đổi. Cháu nghĩ về người khác chứ không còn chỉ nghĩ về bản thân mình nữa”. Curry
Bailey, Chủ nhiệm chương trình học phục vụ ở Trường Philadelphia kiêm Điều phối viên chương
trình An toàn và Phòng chống ma tuý ở trường phổ thông, cho biết: “Nhiều trẻ em có hành vi gây
gổ nhưng lại thật sự biết thông cảm. Các em chỉ cần học cách thể hiện sự thông cảm thôi”. Tôi tin
rằng Henry đã thể hiện cho chúng ta thấy điều đó.
Mặc dù Bailey chỉ đề cập đến trẻ em ở độ tuổi của Henry nhưng phương pháp giải quyết vấn đề
vẫn có thể giúp nhiều trẻ em ít tuổi hơn suy nghĩ về những điều các em thật sự muốn và không
muốn xảy ra trên cơ sở cảm giác của bản thân lẫn người khác. Được bố mẹ khích lệ, các em sẽ biết
cách cân nhắc cần phải làm gì và tại sao.
Không phải lúc nào cũng phạt cách ly
Bạn có phải là người tôn sùng trường phái sử dụng hình phạt cách ly để hướng trẻ làm theo ý
mình? Nhiều người như vậy đấy. Nhưng bạn đã bao giờ tự hỏi mình là hình phạt này thật sự dạy
được trẻ điều gì chưa?
