trắng như hai miếng dừa nạo đắp lên, rồi lớn dần, bít cổ họng mà chết. Bệnh
này sẽ có khoa chuyên môn nói riêng.
Muốn quan sát trong vùng cổ họng, ta có thể chế một dụng cụ đè lưỡi
bằng gỗ, bằng kim khí, hoặc dùng cái thìa dài đè lưỡi khám là thấy ngay.
Như trên đã nói, bệnh sưng hạch cổ họng to lên là bởi hệ thống cửa tiêu
hóa đã bị nhiễm độc lạnh. Cho nên chẩn đoán trị liệu cũng theo hệ thống ấy.
Còn bệnh Bạch Hầu Phong vốn là độc của phong hỏa, thời nhiệt, sự truyền
nhiễm của nó theo hơi thở và nước miếng, nên khi quan sát phải biết mà đề
phòng.
Còn một điều quan hệ nữa, môi miệng đã là cửa hậu thiên thuộc Tỳ Vị,
cho nên gặp trường hợp tạng lạnh bị nhiễm lao trùng, cổ nhân gọi là bệnh
Lãnh Lao. Trường hợp này ở đàn bà, cho đến khi chết, tiếng nói vẫn thảnh
thót. Nhưng bất cứ nam nữ khi nhiễm bệnh này, năng lực cửa miệng giãn ra
nhiều hơn co vào. Khi chưa nói chuyện không thấy miệng rộng, mà khi nói
chuyện, trông thấy miệng rỗng hoác, bộ tiêu hóa thường không đủ nhiệt lực,
bao giờ đến chuyên khoa sẽ nói rõ hơn.
Quan sát về lưỡi
Nghĩa là nói màu sắc cũng như bợn lưỡi biến thường. Điều này rất quan
hệ mật thiết với cơ năng tiêu hóa của ruột và bao tử. Người thường mỗi ngày
ăn ba bữa, bợn lưỡi cũng theo đó mà ba lần khác nhau. Màu lưỡi và bợn lưỡi
bình thường nhất là phải đỏ dợt, hơi màu tro, mà nhuận là tốt. Cũng có khi
vì thức ăn uống đóng vào làm ra màu tro đen, đỏ hoặc vàng... khi khám
bệnh, thầy thuốc phải cẩn thận. Những tướng bợn lưỡi có quan hệ đến sống
chết sắp theo thứ tự dưới đây:
Nếu bợn lưỡi giống màu trái cật heo đã lột mất màng bao, đó là triệu
chứng nguy.
Bợn lưỡi đóng láng như kiếng cũng nguy.
Nếu bợn lưỡi đóng chông như cát, khô ráo, nứt nẻ cũng là nguy.
