PHỤ LỤC 1 CỦA NGÔ BẮC
Lời đề Tựa của dịch giả Lê Hương, năm 1973
Quyển sách duy nhất mô tả vùng Angkor, đế đô nước Cao Miên ngày xưa
giữa thời cực thịnh là tập ký ức “Chân Lạp Phong Thổ Ký” của ông Châu
Đạt Quan.
Ông Châu Đạt Quan, hiệu là Thảo Đình Di Dân, quê ở Vĩnh Gia, huyện
Ôn Châu, tỉnh Triết Giang, Trung Hoa, năm thứ 2 niên hiệu Nguyên Trinh
(Bính Thân 1296) triều Vua Thành Tông (1295-1308) nhà Nguyên (1277-
1368) theo một phái đoàn sứ giả sang Cao-Miên dưới triều vua
Cindravarman (1295-1307). Ông ở đất Miên hơn một năm, ghi những điều
mắt thấy tai nghe về cuộc du hành xuyên qua miền Nam Việt Nam ngày nay
và mọi phương diện sinh hoạt của người bổn xứ. Năm thứ 1 niên hiệu Đại
Đức (Đinh Dậu 1297), ông trở về và hoàn thành tác phẩm này trước năm
1312, đến đời nhà Minh (1368-1680) được ông Ngô-Quán, quê ở Tân-An,
huyện Hấp, tỉnh An Huy hiệu đính.
Đối với các nhà khảo cổ, tập ký ức của họ Châu là một tài liệu vô cùng
quý giá để tìm hiểu về Cao Miên, một quốc gia không có để lại lịch sử trên
giấy mực, còn đối với người Miên thì chính họ phải nhờ những dòng chữ
vàng ngọc kia để biết tổ tiên họ trong khoảng thời gian ấy.
Người đầu tiên phiên dịch tập ký ức này ra Pháp ngữ là ông Abel
Rémusat trong năm 1819 đăng từng đoạn trên tạp chí của nhà xuất bản
Dondey-Dupré và trong tập thứ 3 tạp chí Novel les Annales des Voyages
của nhà xuất bản Eyriès et Maltebrun nhan đề: “Description du Royaume de
Cambodge par un voyageur Chinois qui a visité cette contrée à la fin du
XIIIe siècle” có kèm theo bức địa đồ. Năm 1829, bản dịch được đăng lại
trên tạp chí Nouveaux Mélanges Asiatiques et Recueil de Morceaux de
Critiques et de Mémoires của nhà xuất bản Schuber et Heide Joff ở Paris, từ
trang 100 đến 152, không có bức địa đồ.
Năm 1902, ông Paul Pelliot cũng dịch ra Pháp ngữ đăng trên tạp chí của
trường Bác Cổ Viễn Đông (Bulletin de L’Ecole française d’Extrême Orient)
tập II, 1902 từ trang 123 đến 177.
