CHÀNG NGỐC - Trang 620

tiêu ma. Chắc nếu gặp dịp, gã nhất quyết sẽ làm một hành động xấu xa,
nhục nhã nữa là khác, nhằm đạt được gì đó trong điều gã mơ tưởng; nhưng
rồi lúc sắp hành động, gã lại thấy con người gã lương hảo quá, không sao
làm chuyện bất lương được (tuy rằng gã thì lúc nào cũng chấp nhận được
những chuyện xấu xa nho nhỏ). Gã nhìn cảnh nghèo túng, suy sụp của gia
đình gã với đôi mắt oán hận. Gã còn ngạo nghễ, khinh thị mà đối xử cùng
mẹ gã, dù gã vẫn biết rõ mười mươi rằng chính nhờ thanh danh và đức
hạnh của bà mà gã mới ngóc đầu lên được trên trường đời. Lúc gã vào làm
việc cho tướng Epantsin, gã đã tự nhủ: “Nếu cần phải hèn, ta cứ hèn cho
hết mức, miễn sao ta ngoi lên được đến đầu đến đỉnh!”, nhưng gã cũng khó
mà hèn hạ cho hết mức nổi. Mà do đâu gã lại nghĩ rằng gã cần phải hèn hạ
đến thế cơ chứ? Lúc Aglaia cự tuyệt gã, gã chỉ sợ nàng không thôi, vì
chuyện gã theo đuổi nàng cũng chỉ là chuyện cầu âu, may rủi, gã có bao giờ
dám tin là nàng sẽ hạ cố, đoái hoài đến gã đâu. Về sau, trong chuyện tình
của gã với Nastasia Filippovna, gã mới chợt nghĩ ra rằng tiền là trên hết, có
tiền mua tiên cũng được. Ngày nào cũng vậy, gã cứ tự nhủ lòng: “Nếu cần
phải bò bốn cẳng, ta vẫn cứ bò”. Gã nhắc lại câu đó với vẻ khoái chí pha
lẫn chút sợ hãi. “Nếu cần phải đê tiện, ta sẽ đê tiện hết can, - gã cứ giục giã
mình từng phút như vậy. - Bọn người tầm thường thì hãi, chứ ta thì đừng
hòng!” Sau khi mất Aglaia và thấm thía những cảnh trớ trêu kia, gã đã hoàn
toàn ngã lòng và mang món tiền người đàn bà điên đã ném vào mặt gã nhờ
hoàng thân trao lại cho “mụ điên” nọ! Về sau, gã lại tiếc hùi hụi cả ngàn lần
vì đã dại đem trả lại tiền, dù gã vẫn không ngừng hãnh diện đã hành động
được như vậy. Gã đã khóc suốt ba ngày lúc hoàng thân còn ở Petersburg,
nhưng cũng trong ba ngày đó, gã đã kịp oán ghét hoàng thân vì chàng lại
đâm ra thương xót gã quá đỗi, trong khi sự kiện trả lại món tiền to tát ấy “là
một hành động không phải ai cũng làm được”. Nhưng gã phải ngay tình
chấp nhận với lòng rằng, nguyên nhân duy nhất gây nên đau khổ cho gã chỉ
là lòng kiêu ngạo bao giờ cũng bị đè bẹp đấy thôi, ý nghĩ đó đã giày vò gã
khủng khiếp. Dần dà về sau, gã mới nhận ra cuộc tình của gã với người con
gái ngây thơ lạ lùng như Aglaia có thể đã qua một khúc rẽ quan trọng. Nỗi
ân hận gậm nhấm gã: Gã bỏ bê công việc và buông mình vào trong buồn