xám quá cũ cũng như vàng ra, và móng tay ngón trỏ bên phải không hiểu
sao lại được bọc bằng sáp màu vàng rất kỹ.
Lời kể của bà mẹ bất hạnh đôi chỗ lộn xộn. Tôi xin ghi lại những gì tôi
hiểu và còn nhớ.
5.
Họ từ Mạc Tư Khoa đến đây. Người đàn bà góa chồng từ lâu, chồng
bà làm “tham sự trong triều”, nhưng chết đi hầu như chẳng để lại gì, “ngoài
hai trăm rúp tiền tuất. Hai trăm bạc là gì kia chứ?” Vậy mà bà đã nuôi lớn
Olia và cho con học hành tử tế… “Mà nó học ra học nhá, nó được nhận huy
chương bạc khi tốt nghiệp trường trung học cơ đấy…” (đến đây tất nhiên
có rất nhiều nước mắt). Chồng bà góp vốn làm ăn với một thương nhân ở
Peterburg này đến ngót bốn ngàn rúp rồi bị mất vốn. Đột nhiên thương
nhân kia lại trở nên giàu có, “tôi còn giấy tờ đây, tôi đi hỏi, người ta khuyên
hãy đi tìm, nhất định sẽ được nhận lại…” “Tôi liên hệ, tay thương nhân kia
đồng ý, bảo hãy đến đây mà nhận. Mẹ con tôi đến Peterburg đã đến một
tháng. Tiền nong đâu có bao nhiêu, tôi thuê căn phòng này bởi vì nó hẹp
nhất và ở nhà tử tế nhất như các vị thấy đó; mẹ con tôi ít từng trải, ai cũng
bắt nạt được. Một tháng trời mẹ con tôi chạy chỗ này chỗ nọ, gã thương
nhân kia hoàn toàn trở mặt. “Tôi không biết các người là ai hết”, gã nói. Mà
giấy tờ của tôi thì không nghiêm chỉnh, tôi hiểu điều đó. Người ta khuyên
tôi, hãy thuê luật sư nổi tiếng. Ông ấy làm giáo sư, không chỉ là luật sư, mà
còn là chuyên gia pháp lí, chắc ông ấy sẽ nói tôi cần làm gì. Tôi mang mười
lăm rúp cuối cùng đến gặp ông. Ông ấy ra tiếp tôi chừng ba phút, nói: “Tôi
thấy, tôi biết, ông nói, thương nhân kia muốn thì trả, không muốn trả, ông
nói, thì là do họ. Nếu chị kiện, chị phải lo nhiều khoản và án phí, tốt nhất
hãy làm lành”. Trong kinh Phúc Âm cũng có câu nói đùa: “Hãy làm lành
khi còn ở trên đường, nếu chưa trả đồng codrant cuối cùng”
, - ông ta tiễn
tôi và cười. Tôi mất toi mười lăm rúp! Tôi về nhà, ngồi đối diện với Olia
mà khóc, cháu nó không khóc, nó kiêu hãnh lắm, nó tức. Em nó như thế
đấy, suối đời, ngay từ hồi bé, không bao giờ nó than khóc, rên rỉ. Nó ngồi,
