của tôi thì cần đến sự kiên trì không phải của ông bố và sự liên tục không
phải của ông bố.
Hai chữ “Ông bố”, - tôi không chỉ nói về các ông bố người Đức, - ông
bố có gia đình, sống như tất cả mọi người, tiêu pha như mọi người, có kinh
nghiệm như tất cả mọi người, - chỉ thế thôi thì chưa thể thành Rothchild,
mà chỉ là một người bình thường. Tôi hiểu quá rõ, rằng khi trở thành
Rothchild hoặc mới chỉ muốn trở thành Rothchild một cách thật sự nghiêm
túc, chứ không theo kiểu các ông bố, thì tôi đã tách ra khỏi xã hội rồi.
Mấy năm trước tôi đọc báo, trên một thuyền tàu thủy chạy trên sông
Volga, có một lão già ăn mày rách rưới nhiều người quen mặt, bị chết.
Người ta tìm thấy trong túi áo lão ta số tiền những ba ngàn rúp. Gần đây tôi
lại đọc báo, nói về một kẻ chuyên ngửa tay xin tiền ở các quán ăn. Người ta
bắt giữ hắn và tìm thấy trong người hắn những năm ngàn rúp: Qua đó rút ra
hai kết luận: thứ nhất, kiên trì dành dụm từng xu, cuối cùng sẽ có một
khoản tiền lớn (thời gian ở đây không có ý nghĩa gì); thứ hai, một hình thức
làm giàu vô cùng đơn giản, nhưng phải liên tục, bảo đảm sẽ thành công về
mặt toán học.
Có rất nhiều người đáng kính, thông minh và điều độ, nhưng dù cố
gắng đến mấy, họ cũng không có được dăm ba ngàn rúp mà họ muốn có
đến mức kinh khủng. Tại sao? Câu trả lời đơn giản: vì không ai trong số họ,
dù rất muốn, song ước muốn vẫn chưa đến mức, nếu không có cách gì trở
nên giàu có, thì đi ăn mày, và họ cũng chưa kiên trì đến mức, khi đã đi ăn
mày và xin được ít xu họ không tiêu cho bản thân hoặc cho gia đình, mà
dành dụm. Mà với cách dành dụm đó, nghĩa là trong lúc đi ăn mày, họ cần
phải ăn và dù được ăn bánh mì chấm muối, thế thôi, ít ra thì tôi hiểu như
vậy. Có lẽ hai gã ăn mày kể trên đã làm như vậy nghĩa là họ chỉ ăn bánh mì
suông và sống cảnh màn trời chiếu đất. Dĩ nhiên là họ không định trở thành
Rothchild; họ chỉ là những tay Garpagon hoặc Phushkin chính cống, không
hơn. Nhưng nếu định làm giàu bằng cách khác và nhằm mục đích trở thành
Rothchild, thì cần ước muốn và sức mạnh ý chí phải không ít hơn hai gã ăn
