chịu này. Và tôi hoàn toàn thông cảm với ông, tôi cũng căm ghét cái mùi
đó, dù nó không lọt đến chỗ tôi: tôi sống trên căn gác xép áp mái. Muốn lên
đó phải leo một cái cầu thang cực dốc và kêu cọt kẹt. Trên ấy có một cái
cửa sổ hình bán nguyệt, trần thấp tè, một chiếc đi văng bọc vải sờn mà đến
tối bà Lukeria trải chăn đệm cho tôi ngủ, đồ gỗ thì chỉ có một cái bàn bằng
ván mộc mạc và một cái ghế đan đã rách.
Dù sao căn hộ này cũng còn vết tích một thời tiện nghi. Chẳng hạn ở
phòng khách, có một cái đèn sứ khá đẹp, trên tường treo bức tranh lớn Đức
Mẹ Dresden
tuyệt đẹp, còn trên bức tường đối diện treo bức ảnh khổ lớn
quý giá, chụp cửa lớn đúc bằng đồng đỏ của nhà thờ Florencia
phòng treo một cái tủ thờ các ảnh thánh có khung, một cái khung trong số
đó bằng bạc mạ vàng, một cái khung khác (ảnh Đức Mẹ) thì bọc nhung,
đính các hạt ngọc. Trước tủ thờ có chùm đèn được thắp sáng vào các ngày
lễ. Versilov chắc là không quan tâm đến các ảnh thánh và ý nghĩa của
chúng, nên mỗi khi chùm đèn được thắp sáng, ông lại phàn nàn bị chói mắt
bởi ánh sáng phản chiếu từ những ảnh mạ vàng, song ông không ngăn cản
mẹ tôi thắp sáng.
Tôi thường bước vào nhà lẳng lặng và cau có, mắt chỉ nhìn đâu đó vào
góc phòng, đôi khi không chào hỏi. Lần nào tôi cũng về nhà sớm hơn lần
này, và bữa ăn được đưa lên gác xép cho tôi.
Lần này về tôi bỗng nói “Chào mẹ”, điều trước đây chưa bao giờ tôi
làm, mặc dù vì ngượng, lần này tôi vẫn chưa nhìn bà; tôi ngồi xuống cuối
phòng chỗ đối diện. Tôi rất mệt, nhưng không để ý tới điều đó.
- Hắn vẫn bước vào nhà cô như một kẻ vô học hồi trước vậy, - dì
Prutkova nói về tôi, những lời nhiếc móc của dì không phải bây giờ mới có,
mà đã trở nên quen thuộc giữa tôi với dì.
- Chào anh… - mẹ tôi trả lời, như thể bà lúng túng trước việc tôi chào
bà. Rồi bà lúng túng nói thêm: - Bữa ăn có từ lâu, súp còn nóng, món cốt-
lét thì để tôi bảo chị Lukeria… - mẹ tôi vội đứng dậy để xuống bếp; và lần
