đó là mấy câu hỏi chính mà Arkady chờ câu trả lời từ ông bố, Versilov. Từ
bé, Arkady luôn mơ được gặp Versilov, con người học thức nổi tiếng vì chủ
nghĩa tự do ấy. Không chỉ trong trí tưởng tượng của Arkady, mà ngay theo
quan niệm của tác giả, Versilov cũng hiện thân cho “típ” văn hóa cao nhất
của giai cấp quý tộc Nga, đó là “con người thừa” trong miêu tả của
Dostoevsky. Phần lớn thời gian Versilov sống ở nước ngoài, gắn bó tinh
thần với nền văn hóa châu Âu, với các học thuyết xã hội chủ nghĩa và vô
thần, đồng thời Versilov luôn luôn yêu nước Nga. Versilov coi việc trở về
nước Nga là ý nghĩa cuối cùng những tìm tòi của ông. Sự gắn bó “mãi mãi”
của ông với Sofia Andreevna thể hiện những nét tốt đẹp nhất của tính
cáchNga mang tính tượng sâu sắc.
Sofia Andreevna “người mẹ” là một trong những hình tượng có sức lôi
cuốn nhất của Dostoevsky. Tất cả mọi người, như Versilov, Arkady, Makar
Dolgoruky, Liza, Tatiana Prutkova… đều kính nể khi nói đến Sofia. Đức
khiêm nhường, sự từ tốn của người phụ nữ lao động ấy thật lạ kỳ, tình yêu
tha thiết và lòng trung thành kết hợp với lòng tự trọng cao cả. Và sắc đẹp
sớm phai tàn của bà càng chứng minh cuộc sống đầy hi sinh của bà.
Cuối sách, Versilov đã thành một người đau ốm, tàn tạ. Những tìm
kiếm con đường mới bây giờ đến lượt Arkady, chàng vào đời với kinh
nghiệm của mình và kinh nghiệm tinh thần của người cha. Bởi vậy, một
trong những điểm trung tâm của hệ tư tưởng cuốn tiểu thuyết là cuộc trò
chuyện giữa Versilov với Arkady, cái gọi là “lời tự thú” của Versilov. Kể ra
trong cuốn tiểu thuyết có hai lời thú tội, câu chuyện kể của Arkady và lời
Versilov tự thú xen vào đó. Nhiều suy nghĩ của Versilov gần gũi với
Dostoevsky; nhưng chủ yếu là khả năng liên kết, bằng trí tuệ và trái tim,
các vấn đề bức xúc đương thời với sự phát triển của thế giới. Thế hệ “cha”
không chỉ có Versilov, mà còn có Makar Dolgoruky, người cha “hợp pháp”
của Arkady. Vốn là một nông dân, giờ đây thành ông già hành hương đến
các “vùng đất thánh” kích thích trí tò mò của cậu thiếu niên Arkady cùng
xoay quanh những vấn đề muôn thuở, như tình trạng đạo đức của xã hội, ý
nghĩa cuộc sống, sự bất tử. Thế giới quan của Makar Dolgoruky dựa trên
