thành mười xu một miếng”. Tôi kể cho Petr Ippolitovich nghe, nhưng ông
ta không tin, thậm chí còn tức giận…
Versilov còn nói rất nhiều. Tôi chỉ dẫn vài câu làm ví dụ. Ông cứ liên
tục ngắt lời tôi mỗi lần tôi mở miệng định kể chuyện mình, và ông toàn nói
những lời chẳng đâu vào đâu; ông nói hăng hái, vui vẻ, lúc thì cười hì hì hà
hà, một điều tôi chưa từng thấy ở ông. Ông uống một hơi hết cốc nước trà
và rót đầy cốc thứ hai. Bây giờ tôi hiểu; lúc ấy ông giống một người vừa
nhận được bức thư quý giá sau bao nhiêu ngày chờ đợi, ông đặt bức thư
trước mặt mình và cố ý chưa bóc xem; ngược lại, cứ ngó phong bì, con dấu,
rồi đi sang phòng khác, biết rằng bức thư không đi đâu mà mất, mình cứ
việc nhấm nháp cái thú cho trọn vẹn đã.
Tôi tất nhiên đã kể lại cho ông nghe tất cả từ đầu, tôi kể hết gần một
giờ. Mà làm sao khác được, tôi khao khát được kể từ lâu. Tôi bắt đầu từ
cuộc gặp đầu tiên giữa tôi và nàng hôm ở nhà ông già công tước, khi nàng
vừa từ Mạc Tư Khoa đến. Tiếp đó tôi kể lần lượt, không bỏ qua điều gì, vì
tôi muốn bỏ qua cũng không được: Versilov cứ gợi, đoán, nhắc tôi. Đôi lúc
tôi có cảm giác ông ngồi hoặc đứng ở đâu đó sau cánh cửa suốt hai tháng
vừa qua: ông biết rõ từng cử chỉ của tôi, từng cảm xúc của tôi. Tôi cảm
thấy vô cùng sung sướng được tự thú với ông, bởi vì thấy nơi ông một sự
mềm mỏng lạ thường, một sự tinh tế sâu xa về tâm lý, một khả năng nghe
nửa lời đã đoán biết. Ông nghe kể nhẹ nhàng như phụ nữ nghe. Chủ yếu là
ông biết cách làm cho tôi không thấy ngượng; đôi lúc ông ngắt lời tôi ở một
chi tiết nào đó và nhắc đi nhắc lại: “Đừng bỏ qua chi tiết, cái chính là đừng
bỏ qua chi tiết; chi tiết càng nhỏ có khi lại càng quan trọng”. Cứ thế ông
ngắt lời tôi mấy lần. Tôi thành thật kể với ông răng tôi sẵn sàng hôn chỗ
sàn nhà nàng từng đặt chân. Hay nhất là ông hiểu rất sâu sắc, rằng “trong
khi lo lắng khổ sở về bức thư”, nàng vẫn đồng thời là một người trong sáng
không chê vào đâu được, như nàng xuất hiện trước tôi hôm nay. Ông hiểu
rõ nhất hai chữ “sinh viên”. Song khi tôi đã kể sắp xong, thì tôi thấy qua nụ
cười hiền hậu của ông bắt đầu xuất hiện một cái gì rất nôn nóng, lơ đãng và
không hiền trong ánh mắt ông. Khi tôi nói đến “bức thư”, tôi nghĩ thầm
