Công tước rất mệt, gần như hụt hơi. Tôi đứng dậy, cầm lấy mũ, nói:
- Anh cứ bình tĩnh, hãy nằm ngủ đi, đó là việc thứ nhất. Còn công tước
Nikolai Ivanovich sẽ không từ chối, nhất là hiện giờ ông già đang sung
sướng. Anh đã biết tin gì chưa? Chưa ư? Tôi nghe một tin kỳ quặc rằng ông
già sắp lấy vợ; đó là một bí mật, tất nhiên không phải với anh.
Rồi tôi kể tất cả cho công tước nghe, tay vẫn cầm mũ. Công tước chưa
biết gì cả. Anh ta liền hỏi các chi tiết, chủ yếu là về thời gian, địa điểm và
mức độ chính xác. Tôi dĩ nhiên không giấu, nói rằng theo lời kể, thì việc đó
đã diễn ra hôm qua, ngay sau khi anh ta đến gặp Anna Andreevna. Tôi
không thể diễn tả nổi ấn tượng tệ hại mà cái tin ấy gây ra nơi công tước.
Mặt anh ta méo mó, nụ cười y như mếu trên môi; cuối cùng anh ta tái mặt,
cụp mắt, vẻ trầm tư. Tôi bỗng thây rõ lòng tự ái của anh ta bị tổn thương
nghiêm trọng vì bị Anna Andreevna khước từ. Có lẽ với tâm trạng bệnh
hoạn lúc này, anh ta sẽ càng thấy cảnh tức cười và nhục nhã của mình hôm
qua trước một cô gái mà anh ta cứ đinh ninh là sẽ đồng ý lấy anh ta. Và
cuối cùng, hẳn anh ta nghĩ rằng hành động hèn hạ của mình đối với Liza
thế là uổng công vô ích! Lạ thật, không hiểu các gã công tử quý tộc có thể
đối xử với nhau, tôn trọng nhau trên nền tảng gì; bởi lẽ công tước hoàn toàn
có thể đoán rằng Anna Andreevna thừa biết quan hệ giữa anh ta với Liza,
tức là với em gái của nàng; và giả dụ chưa biết, thì rồi cũng sẽ biết; vậy mà
anh ta “cứ đinh ninh rằng nàng sẽ đồng ý lấy anh ta”.
Cuối cùng công tước nhìn tôi, vẻ kiêu hãnh:
- Chẳng lẽ anh cho rằng bây giờ, sau cái tin ấy, tôi còn có thể đến vay
tiền ông già Nikolai Ivanovich! Vay tiền của chú rể mà cô dâu (của người
đó) vừa từ chối tôi - một sự hèn hạ mới thảm hại làm sao! Không, bây giờ
thì tất cả đã chết, và nếu sự giúp đỡ của ông già ấy là tia hi vọng cuối cùng
của tôi, thì hãy để cho nó tắt ngấm đi luôn!
Tôi thầm đồng ý với anh ta, nhưng dù sao cần nhìn nhận thực tế rộng
hơn: ông già công tước mà là chú rể được ư? Tôi nảy ra mấy ý tưởng trong
