cầu xin ông để cho nàng được yên. Cuối thư nàng khẳng định bây giờ nàng
đã quyết lấy Boring. Trước đây chưa bao giờ nàng viết thư cho ông.
Sau đây là những gì tôi hiểu từ lời giải thích của ông:
Sau khi đọc xong bức thư, ông bỗng cảm thấy một hiện tượng lại lùng
trong lòng mình: lần đầu tiên trong suốt hai năm tai hại vừa qua, ông không
còn thấy căm thù nàng ta chút nào, cũng không bị chấn động “phát điên”
kiểu như ít hôm trước, khi nghe tin nàng ta sẽ kết hôn với Boring. “Ngược
lại, ba đã gửi thư chân thành chúc mừng nàng”, - ông nói. Tôi sung sướng
nghe lời này của ông. Thế tức là mọi ham mê, đau khổ ở ông đã tự tan biến
như một giấc mơ, một sự cám dỗ kéo dài hai năm. Vẫn chưa tin lắm bản
thân mình, ông vội đến chỗ mẹ tôi và ông bước vào nhà đúng lúc mẹ tôi
đang tự do, còn ông già hôm qua giao nhiệm vụ cho ông thì vừa tắt thở. Hai
sự trùng hợp ấy đã khiến ông chấn động mạnh. Sau đó không lâu thì ông đi
tìm tôi - và tôi sẽ không bao giờ quên cái việc ông sớm nghĩ đến tôi như
vậy.
Và tôi cũng sẽ không quên phần kết buổi tối hôm ấy. Toàn bộ con
người Versilov đột nhiên lại biến đổi. Hai cha con tôi ngồi đến tận khuya.
Cái tin đó tác động như thế nào đến tôi, tôi sẽ kể sau; còn bây giờ chỉ nói
vài lời kết luận về ông. Bây giờ nhớ lại, lúc ấy tôi rất xúc động về thái độ
hiền lành, chân thành của ông đối với tôi, một cậu bé! Ông thốt lên: “Đó là
sự mù quáng, nhưng thế lại hóa hay! Không có sự mù quáng ấy, có lẽ ba sẽ
không bao giờ tìm thấy nữ hoàng duy nhất mãi mãi của lòng mình, ấy là mẹ
con”. Những lời lẽ ấy thốt lên như thể tự bật ra, lúc đó đã chinh phục tâm
hồn tôi.
Tôi nhớ, về cuối chúng tôi rất vui. Ông sai mang sâm-banh ra, và hai
cha con uống mừng mẹ tôi và mừng “tương lai”. Ồ, ông tràn trề sức sống
và chuẩn bị sống! Song chúng tôi vui không phải vì rượu: mỗi người uống
có hai li. Tôi không hiểu vì sao, nhưng gần cuối hai cha con cứ cười ha hả,
thay nhau kể chuyện tiếu lâm. Tiếng cười và chuyện tiếu lâm của hai cha
con không hề có ác ý, mà chỉ vui thôi. Ông không chịu cho tôi ra về ngay:
