muốn yêu kiểu đó - chủ yếu vì không quen. Có thể nghĩ như thế là sai, dĩ
nhiên tôi không nói ra với ông. Sẽ không tế nhị, vả tôi thề rằng ông đang ở
trong một tâm trạng nên thông cảm với ông: ông đang xúc động; đang kể có
lúc ông tự ngừng lại, im lặng vài phút, đi lại trong phòng với vẻ mặt cau có.
Chẳng mấy chốc nàng biết được bí mật của ông; ồ, có lẽ nàng cố ý
làm duyên làm dáng với ông: ngay cả những phụ nữ trong sáng nhất cũng
trở nên xấu xa trong trường hợp như thế, đó là bản năng không thể cưỡng
nổi của họ. Kết thúc bằng sự chia tay tàn nhẫn, và ông hình như định giết
nàng; ông đe dọa và có lẽ đã giết nàng, “nhưng tất cả cái đó bỗng biến
thành lòng căm thù”. Tiếp đến một thời kỳ lạ lùng: ông bỗng nảy ra ý nghĩ
lạ: hành xác mình bằng kỷ luật, “thứ kỷ luật mà các tu sĩ sử dụng. Ta dần
dần thực hành phương pháp chiến thắng ý chí của mình, bắt đầu từ những
việc tức cười và nhỏ nhặt nhất, và kết thúc bằng việc chiến thắng hoàn toàn
ý chí của mình và trở nên tự do”. Ông nói thêm rằng ở các tu sĩ, việc đó rất
nghiêm ngặt, bởi vì họ áp dụng thứ kinh nghiệm ngàn đời được nâng lên
thành khoa học. Đáng chú ý là ý nghĩa thực hành kỷ luật kia của ông hoàn
toàn không phải để thoát khỏi Katerina Nikolaevna, mà là với niềm tin chắc
chắn rằng ông sẽ chẳng những không yêu nàng ta nữa, mà còn căm thù
nàng ta sâu sắc. Ông tin vào lòng căm thù của mình đến mức thậm chí tự
dưng ông nghĩ ra việc phải lòng và cưới con gái riêng của chồng Katerina
Nikolaevna, cô gái bị công tước Sokolsky đánh lừa; ông tin hoàn toàn vào
tình yêu mới và làm cho cô bé ngớ ngẩn tội nghiệp kia say mê ông, ông cố
đem lại hạnh phúc cho cô vào mấy tháng cuối cùng của cuộc đời cô. Vì
vậy, hồi ấy ông không nhớ gì đến mẹ tôi đang ở Kenisberg chờ ông; thậm
chí ông quên cả gửi tiền cho mẹ tôi sống; may nhờ có dì Prutkova giúp đỡ,
nếu không mẹ tôi chẳng biết xoay sở cách nào; thế rồi đột nhiên ông đến
gặp mẹ tôi để “xin phép cưới” cô bé kia, với lí do “cô gái ấy không phải là
phụ nữ”. Ồ, có lẽ tất cả cái đó chỉ là chân dung “con người sách vở”, như
nhận xét sau này của Katerina Nikolaevna về ông; nhưng tại sao những
“con người sách vở” ấy (nếu đích thực họ là “con người sách vở”), lại có
