Morita, một người bạn suốt đời của Mỹ, thường sẽ có quyền lực tinh thần lớn
trong những vấn đề như vậy nhưng đến thời điểm mua Columbia Pictures, phần
lớn vị thế của ông tại Mỹ đã bị xói mòn. Ông trở thành một biểu tượng của
người Nhật Bản “hiếu chiến” mới. Trước đó, vào năm 1989, Morita và một
chính trị gia sô-vanh hiếu chiến tên Shintaro Ishihara đã xuất bản một cuốn sách
gây nhiều tranh cãi mà theo con mắt của người Mỹ là đã gói gọn những cảm
tưởng thật của Nhật. Cuốn sách có tựa đề “ Nhật Bản có thể nói ‘Không’”.
Trong đó, Morita phê bình về những vấn đề mà doanh nhân Mỹ đang gặp phải
và mối quan hệ Nhật-Mỹ. Ông nhận diện ra một điểm yếu chính của giới doanh
nhân Mỹ là ưu tiên cho những cái lợi ngắn hạn hơn là những lợi ích kinh doanh
dài hạn. Ông phê bình: “Người Mỹ ngày nay kiếm tiền theo kiểu ‘buôn’ tiền và
‘tráo qua đổi lại’ chúng thay vì tạo ra và sản xuất ra hàng hóa có giá trị thật nào
đó… Trong khi chúng tôi tập trung vào việc kinh doanh với tầm nhìn xa tới 10
năm thì các anh dường như chỉ quan tâm tới lợi nhuận của 10 phút tính từ bây
giờ.” Kết quả là, “nền kinh tế Mỹ… là một nền kinh tế không có hàng hóa, tài
sản,” Morita nói.
Vào khoảng tháng 9, vừa đúng lúc thỏa thuận mua Columbia Pictures đang đi
đến chỗ kết thúc tốt đẹp thì nhiều bản dịch tiếng Anh không chính thức của
cuốn sách lại gây ra một sự náo động ở Washington. Giữa lúc tác dụng phụ đó
diễn ra, Morita cố gắng tự tách xa mình khỏi Ishihara và ông đã bỏ phần viết
của mình trong các lần tái bản sau này của cuốn sách.
Tuy nhiên, thiệt hại
vẫn xảy ra. Nhà báo chuyên viết xã luận James Flanigan đã viết rằng ông lo ngại
những lời bình luận của Morita sẽ là cớ cho những người chỉ trích Nhật Bản tại
Washington phản ứng và có thể sẽ dẫn đến nhiều chính sách chống lại Nhật.
Flanigan viết: “Điều đó thật là đáng tiếc vì Mỹ và Nhật, hai nước vốn có nhiều
điều cần phải hợp tác thay vì cãi nhau, cần phải xây dựng lòng tin và giảm bớt
nghi kỵ. Buồn thay, Akio Morita, người luôn được xem là một phần của lời giải
cho vấn đề này, bây giờ hóa ra lại là một phần của sự rắc rối.”
Tuy nhiên, chỉ vài tuần sau vụ mua bán hãng Columbia, vận mệnh của Nhật
Bản và Mỹ lại có một sự hoán vị kịch tính khôn lường. Morita lẽ ra cần phải lưu
ý đến những lời của Soichiro Honda và những bài học rút ra từ chiếc bánh sushi:
“Các anh đã trở nên quá kiêu căng hợm mình!”
