Thế giới thứ II và sau đó là cuộc nội chiến chống lại Quốc dân đảng của Tưởng
Giới Thạch. Sau khi lực lượng Đảng Cộng sản giành được chiến thắng, ông trở
thành một đảng viên cống hiến tận tụy cho các chính sách kinh tế khuynh tả của
Mao Trạch Đông. Là một cán bộ công tác tại tỉnh nhà Tứ Xuyên quê nhà vào
đầu thập niên 1950, Đặng Tiểu Bình đã theo đuổi chương trình cải cách ruộng
đất của Đảng hăng hái đến nỗi ông thậm chí tước cả điền địa của chính gia đình
mình.
Ông cũng ủng hộ chủ trương “Đại nhảy vọt” năm 1958 của Mao
Trạch Đông. Đại phong trào tiêu biểu này của Mao Trạch Đông thúc ép nông
dân phải tăng sản lượng thu hoạch vụ mùa và xây dựng những công ty công
nghiệp qui mô nhỏ. Biểu tượng của “Đại nhảy vọt” là những lò luyện nhỏ dùng
để sản xuất thép thô. Hàng trăm nghìn những lò luyện thép như thế này đã đột
ngột mọc lên ở khắp vùng thôn quê. Các hợp tác xã khổng lồ, thường có hàng
nghìn gia đình là thành viên, được hình thành ở khu vực nông thôn.
Tuy nhiên, phong trào “Đại nhảy vọt” đã có một kết cục thảm họa và là một
bước ngoặt đối với Đặng Tiểu Bình. Sự sai lầm do chủ trương tập thể hóa, các
chính sách nông nghiệp lầm lạc và khả năng hoạch định yếu kém từ trung ương
đã dẫn đến hậu quả là sản lượng lương thực giảm mạnh. Đến cuối năm 1961, có
khoảng 30 triệu người bị chết đói. Năm 1960, Mao Trạch Đông bừng tỉnh trước
cuộc khủng hoảng và cho phép một nhóm nhỏ các nhà lãnh đạo, trong đó có
Đặng Tiểu Bình vốn đang giữ chức Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc khi
đó, được bước vào và ngăn chặn thiệt hại. Khoảng cuối năm 1961, nhóm này đã
soạn thảo nhiều chính sách mới lật ngược nhiều tập quán sản xuất quy mô lớn
của “Đại nhảy vọt”. Những chính sách này tước bỏ nhiều quyền lực của các hợp
tác xã, cho phép nông dân có quyền được gìn giữ, chăm bón ruộng đất tư, xóa
bỏ chế độ phân chia lương bổng theo kiểu bình quân cào bằng trong các doanh
nghiệp và hợp tác xã.
Công cuộc “Đại nhảy vọt” có vẻ như đã tác động đến lối tư duy về kinh tế của
Đặng Tiểu Bình. Khoảng đầu những năm 1960, ông đã trở nên ít lý thuyết hơn
và thực tế hơn. Ông nhận ra rằng phát triển kinh tế không thể được tạo ra chỉ
bằng sự hô hào chính trị và những niềm tin lý tưởng không có cơ sở. Trong một
bài phát biểu vào tháng 7/1962, Đặng Tiểu Bình than phiền: “Chúng ta đã có
quá nhiều phong trào, mỗi một nhiệm vụ lại phát động một phong trào. Có vẻ
