Đặng Tiểu Bình.
Các cuộc cải cách không những tước bỏ sự can thiệp của
nhà nước vào việc quản lý doanh nghiệp mà còn khởi động quá trình tháo dỡ sự
kiểm soát độc đoán của cơ chế kế hoạch tập trung. Tờ Wall Street Journal đưa
tin văn kiện “đầy những từ ngữ rất kêu như thị trường tự do, cung cầu, xóa bỏ
bao cấp, rũ bỏ gánh nặng chính phủ đè lên lưng; số từ ngữ hoa mỹ nhiều đến nỗi
đôi lúc khiến văn kiện này nghe có vẻ như một bài diễn văn vận động tranh cử
của ứng viên tổng thống Mỹ Ronald Reagan lớn tuổi”.
Các doanh nghiệp
Trung Quốc đang được tự do tìm hướng phát triển để tự đi lên (hoặc sụp đổ)
bằng chính thực lực của mình. Nó đánh dấu một trong những bước đi lớn nhất
của Đặng Tiểu Bình hướng tới nền kinh tế thị trường.
***
CảI Tổ CHÍNH TRị dưới thời Đặng Tiểu Bình bước theo sau cải cách kinh tế.
Khi Đặng Tiểu Bình nói về dân chủ, điều mà ông thực sự nhắc đi nhắc lại nhiều
lần, ông không có ý muốn nói đến nền dân chủ của Lincoln như Nguyễn Minh
trước đó đã hi vọng. Đặng Tiểu Bình muốn khuyến khích một không khí tranh
luận cởi mở hơn trong Đảng nhưng ông chưa bao giờ có ý định mở rộng quyền
đó ra rộng rãi công chúng. Ông chắc chắn sẽ không cho phép bất kỳ điều gì
được phá hoại quyền lãnh đạo của Đảng. Nếu các cuộc cải cách lạc quá xa địa
hạt chính trị hay xã hội thì ông sẽ uốn nắn chúng. Đặng Tiểu Bình lo ngại công
cuộc cải cách ở Trung Quốc sẽ đi theo vết xe đổ của cải cách tại Liên Xô vốn đã
dẫn đến tình trạng tan rã, hỗn loạn.
Quan điểm của Lý Quang Diệu ở
Singapore và Đặng Tiểu Bình một lần nữa lại gặp nhau. Cả hai đều cố gắng xây
dựng nền kinh tế mở với chế độ chính trị nhất thống.
Những cán bộ trong đảng không hiểu được lập trường của Đặng Tiểu Bình
vốn xem quyền lãnh đạo của Đảng Cộng sản là bất khả xâm phạm sẽ phải trả
giá, bất chấp họ giữ chức vụ cao cấp đến đâu hay có thể thân cận với Đặng Tiểu
Bình đến mức nào. Năm 1987, Hồ Diệu Bang bị cách chức Tổng bí thư Đảng
Cộng sản Trung Quốc sau khi lực lượng bảo thủ tấn công quan điểm thoải mái
của ông đối với việc tự do ngôn luận và đổ lỗi cho Hồ Diệu Bang để xảy ra các
cuộc biểu tình của sinh viên vào năm 1986. Triệu Tử Dương cũng bị cách chức
