hàm có hé mở ra, thì chỉ là để ấp úng một lời não nuột, một lời cho ta thấy
rằng lão chẳng hề nhận biết sự có mặt của ta, và mọi trò vè của ta đều mất
công toi; lời ấy là để đáp lại một câu có lẽ ta hỏi lão từ bốn ngày trước; lời
ấy thốt ra rồi, lò xo mang tai trùng xuống và quai hàm khép lại...
Rồi hắn bắt chước nhân vật của hắn; hắn ngồi xuống một chiếc ghế
tựa, đầu bất di bất dịch, mũ kéo sụp xuống tận mí mắt, đôi mắt nhắm hờ,
hai cánh tay buông thõng, động đậy quai hàm, như một người máy, và nói:
“Vâng, cô em ơi, cô em có lí. Phải có sự tinh tế ở đấy chứ.” Bởi vì
chính cái đó quyết định; cái đó luôn luôn quyết định, dứt khoát là thế; buổi
tối, buổi sáng, lúc rửa ráy, lúc ăn trưa, lúc dùng cà phê; khi chơi bài, khi
xem hát, khi ăn tối, khi trên giường, và xin Chúa tha thứ cho tôi, tôi tưởng
mình đang trong vòng tay cô chủ. Tôi không nghe được những quyết định
cuối cùng này; nhưng tôi mệt chết đi được vì các quyết định khác. Âu sầu,
tăm tối và dứt khoát, như số mệnh, đấy là ông chủ của tôi.
Đối diện, đó là một cô nàng cả thẹn làm ra vẻ ta đây quan trọng;
chung quy người ta sẽ phải nói với cô nàng là cô nàng xinh đẹp, bởi cô
nàng còn xinh đẹp, tuy trên mặt rải rác có vài vết sần sùi, và tuy cô nàng
chạy đua theo cái to béo của bà Bouvillon
. Tôi thích da thịt quá khi nó
xinh đẹp: nhưng quá lắm thì cũng dở; mà da thịt phải có vận động mới đẹp
chứ! Đã thế, cô nàng còn độc ác hơn, cao ngạo hơn, ngu đần hơn một con
ngỗng. Đã thế, cô nàng lại muốn ta đây có tài trí. Đã thế, lại cần phải thuyết
phục cô nàng là thiên hạ tin cô nàng là người tài trí hơn bất cứ ai. Đã thế,
chẳng biết gì, nhưng lại cứ quyết định. Đã thế, cần phải tán thưởng những
quyết định ấy, phải khoa chân múa tay, vui sướng nhảy cẫng lên, run rẩy
thán phục: rằng như thế là đẹp, là thanh lịch, là ăn nói hay, là quan sát tinh
tế, là cảm nhận độc đáo. Phụ nữ do đâu mà có được cái đó? Chẳng học hỏi
gì, chỉ là do sức mạnh của bản năng, chỉ là do tri thức tự nhiên: cái đó lại
bắt nguồn từ sự huyền diệu. Thế rồi họ bảo ta rằng kinh nghiệm, học hỏi,
suy nghĩ, giáo dục cũng có vai trò nào đấy, và bao điều ngu ngốc tương tự
