nhổ ra từng từ qua cái ống cắm trên miệng, đầy vẻ quả quyết, là hôm qua
cậu vừa bị giết, và sẽ còn bị giết hại tiếp trong vài ngày tới.
Từng tham dự cuộc chiến tại Pháp và vá mặt cho nhiều người, vị bác sĩ
điều trị đã rất nỗ lực và đạt được thành công ở ca của Wanyangerri. Ông đặt
một đai kim loại vít cố định vào phần xương mặt còn lại thay thế xương
hàm, kéo những mảnh da thịt rách nát khâu thành một thứ giống cái cằm
cho đứa bé. Bác sĩ thậm chí, Wanyangerri bảo tôi, còn lấy một mảnh da nơi
cổ đắp lên chỗ vá. Cuối giai đoạn điều trị, khi lớp băng được tháo ra, bộ
mặt đứa trẻ nom khác hẳn, kì dị giống đầu thằn lằn vì không có cằm. Tuy
nhiên Wanyangerri đã có thể ăn bình thường và nói được, tuy từ sau tai nạn
cậu đâm ra nói ngọng chút đỉnh. Quá trình điều trị diễn ra nhiều tháng trời.
Khi gặp, Wanyangerri thường xin một ít đường, nên tôi hay mang theo mấy
thìa đường đựng trong gói giấy.
Ở trong bệnh viện, dân bản xứ, nếu không bị tê liệt hay đờ người vì kinh
khiếp điều chưa từng biết, sẽ kêu ca như vạc, và nghĩ ra đủ trò đào thoát.
Chết là một trong số cách đó; họ chẳng hề sợ nó. Người Âu châu xây dựng
và trang bị cho các bệnh viện cũng như đang làm việc tại đó, và gặp vô số
phiền toái với các bệnh nhân cần đến vũ lực mới đưa được vào bệnh viện
chữa trị, chua chát than thở là dân bản xứ chẳng có chút biết ơn nào, bất
chấp bạn làm những gì cho họ.
Dân da trắng cảm thấy bực bội, bất lực trước lối nghĩ này ở người bản xứ.
Quả thực dẫu bạn có làm gì họ cũng sẽ vẫn vậy; việc bạn làm có thể gây
nên chút hiệu ứng nào đó nhưng hết sức vặt vãnh, và điều bạn làm sẽ biến
mất chẳng để lại chút dư âm; họ không hàm ơn cũng chẳng hận thù bạn, và
dẫu có muốn, bạn cũng chẳng thay đổi được gì chuyện này. Đây là thứ
phẩm tính đáng sợ; nó dường như thủ tiêu sự tồn tại của ta với tư cách con
người, và bắt ta nhận lãnh vai trò ta không hề lựa chọn, như thể ta là một
hiện tượng thiên nhiên, như thể ta là thời tiết vậy.
Người Somali nhập cư khác dân bản địa ở phương diện này. Họ bị ảnh
hưởng rất mạnh bởi cách đối đãi của bạn, trên thực tế bạn khó lòng cử động
