tôi hơn, có lẽ cho cả anh nữa.!!!Hãy sống hạnh phúc, đấy là mong ước cuối
cùng từ trái tim tan nát của tôi. Đừng khuyên tôi nghĩ đến Thượng đế nữa.
Hãy để các linh mục chăm lo đến chuyện ấy, các vị ấy có bổn phận làm
mềm dịu trái tim đã trở nên cứng rắn của những kẻ tội phạm. Về tôi thì tôi
nhiều đức tin hơn anh, tôi thờ phụng một Thượng đế khác, nhưng tôi thờ
phụng kính tin hơn và trong sạch hơn. Thượng đế của anh là Thượn đế của
con người. Thượng đế của tôi là Thượng đế của vũ trụ, là tạo hóa, là chỗ
dựa và hy vọng của mọi tạo vật. Thượng đế của anh đã làm tất cả chỉ cho
dòng họ của các anh thôi; Thượng đế của tôi đã làm ra tất cả các giống loài
để sống vì nhau. Các anh cho rằng các anh là chủ nhân của thế giới, tôi cho
rằng các anh chỉ là những bạo chúa. Anh nghĩ rằng thượng đế phù hộ các
anh và cho phép các anh tiếm đoạt mọi quyền hành trên trái đất. Tôi thì tôi
nghĩ rằng Thượng đế chịu như thế để một thời gian ngắn, rồi tới một ngày
hơi thở của Ngài sẽ thổi bay các anh đi như những hạt cát. Không,
Raymon, anh không biết Thượng đế, hay đúng hơn, để tôi nhắc cho anh
điều mà Ralph đã có lần nói với anh ở Lagny: anh chẳng tin gì hết. Sự giáo
dục mà anh tiếp thu, nhu cầu của các anh về một quyền lực không thể
cưỡng lại được đối địch với sức mạnh thô bạo của dân chúng đã khiến các
anh chấp nhận vô điều kiện tín ngưỡng của cha ông các anh. Nhưng trái tim
các anh không hề có tình cảm về sự tồn tại của Thượng đế, có lẽ chẳng bao
giờ anh cầu khẩn Thượng đế. Tôi chỉ có một tín ngưỡng, một tín ngưỡng
duy nhất mà chắc chắn là anh không có. Tôi tin ở Thượng đế, nhưng cái tôn
giáo mà các anh nghĩ ra thì tôi bác bỏ. Toàn bộ đạo lý của các anh mà các
anh dựng lên thành luật lệ và làm như đấy là do Thượng đế ban ra, cũng tựa
như các giáo sĩ của các anh đặt ra những nghi lễ thờ phụng để thiết lập uy
quyền và sự giáu có của mình trong các dân tộc. Nhưng tất cả những cái đó
đều là giả dối và báng bổ. Tôi cầu khẩn Thượng đế, tôi hiểu Thượng đế, tôi
biết rõ rằng không có gì chung giữa Ngài và anh, chính bởi vì hết sức gắn
bó với ngài mà tôi cách biệt với anh, anh không ngừng tìm cách lật đổ
những công trình của Ngài và bôi bẩn những ân huệ Ngài ban phát. Này
thôi, anh không nên nhắc đến Thượng đế để mà tiêu diệt sự kháng cự của
một người phụ nữ yếu ớt, để dập tăt lời than thở của một trái tim tan nát.