Lá thư ấy, Raymon không đủ can đảm đọc hết. Đây có lẽ là một kiệt
tác của niềm say đắm thơ ngây và duyên dáng. Virginia vị tất đã viết được
cho Paul bức thư mê li hơn khi nàng rời bỏ quê hương... Nhưng de Ramière
vội ném bức thư vào lửa vì sợ phải đỏ mặt với chính mình. Biết làm thế nào
được, tôi xin nhắc lại lần nữa! Đấy là một thành kiến do giáo dục, và thói tự
ái trong tình yêu cũng chả khác nào lợi ích cá nhân trong tình bạn.
Trong giới thượng lưu, người ta đã nhận thấy sự vắng mặt của de
Ramière; điều đó nói lên quá nhiều về một con người vì trong giới này tất
cả bọn họ đều giống nhau. Có thể là người trí tuệ và quý trọng xã hội
thượng lưu; cũng như có thể là một kẻ ngu ngốc và khinh miệt xã hội ấy.
Raymon yêu xã hội thượng lưu; và anh ta có lý; ở đấy anh ta được ưa
chuộng, ở đấy anh ta vui thích; và cái đám mặt nạ hờ hững hoặc giễu cợt ấy
có những cái nhìn chăm chú và những nụ cười ý nhị dành cho anh ta.
Những kẻ bất hạnh có thể trở thành kẻ thù ghét con người, nhưng những
người được mọi người yêu mến ít khi là kẻ vô ơn; ít ra thì Raymon cũng
nghĩ như vậy. Anh ta biết ơn về những hiểu biết thân tình nhỏ nhặt nhất,
anh ta khao khát muốn được mọi người quý trọng, tự hào vì có nhiều bạn
bè.
Trong cái xã hội ấy, nơi mà những thành kiến có giá trị tuyệt đối, anh
ta thành công về mọi mặt, ngay cả những khuyết điểm của anh ta cũng
được ưa thích. Khi anh ta đi tìm nguyên nhân khiến anh ta luôn luôn được
mọi người quí mến như thế, anh ta thấy đó là do bản thân anh ta, do anh ta
mong muốn dành được mối thiện cảm như vậy, do niềm vui sướng mà anh
ta cảm thấy, do tấm lòng tốt mà anh ta ban phát rộng rãi cho mọi người.
Anh ta thành công như vậy cũng là nhờ bà mẹ: trí tuệ lỗi lạc, tài nói
chuyện hấp dẫn và đức hạnh của bà làm cho bà trở thành một phụ nữ đặc
biệt. Chính nhờ bà mà anh giữ vững được nguyên tắc tuyệt diệu luôn luôn
đưa anh trở lại con đường đúng đắn và mặc dù với tính hăm hở của tuổi hai
mươi lăm, anh ta vẫn không mất sự quý trọng của xã hội. Người ta rộng
