CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 178

quyền không hẳn là kim chỉ nam. Chỉ có điều ở đó mọi việc đã không kết
thúc tốt đẹp như ở đây. Vụ đó bắt đầu cũng tương tự, tại sân bay quốc tế
Teheran, khi tôi đi qua hàng rào kiểm soát của hải quan lúc bốn giờ sáng.
Một nhân viên hải quan ra lệnh cho tôi mở va-li và trình tờ khai hải quan.
Trên đó có một dòng hỏi số tiền mang theo người là bao nhiêu và tôi đã
khai chính xác là 3.300 đô-la. Do thẻ tín dụng chưa được chấp nhận ở Iran,
nên tôi phải mang theo nhiều tiền mặt. Nhân viên hải quan Iran gầy gò có
ria mép này kiểm tra tờ khai và nói với tôi với vẻ mặt rất tham lam, "Thưa
ông, ông chỉ được phép mang 500 đô-la theo người khi xuất cảnh thôi".
"Ôi làm sao bây giờ", tôi nói.
Nhân viên này vươn người tới và nói thầm vào tai tôi. "Trả cho tôi 300 đô-
la, tôi sẽ giúp". Có một hàng người xếp hàng sau lưng tôi đang quan sát -
chắn chắc là họ biết rõ những gì đang xảy ra. Tôi mở ví, rút ra ba tờ 100
đô-la và vo tròn chúng lại trong tay.
"Hãy cẩn thận", nhân viên hải quan này nói thầm - cứ làm như là những
người xếp hàng đằng sau tôi sẽ đi trình báo vậy. Rồi hai chúng tôi làm ra vẻ
lục lọi trong va-la và trong chớp mắt, anh này cướp món 300 đô-la khỏi tay
tôi. Mọi việc nhanh như chớp - chắc phải tua thật chậm thì mới có thể nhìn
thấy được. Rồi nhân viên nọ đưa cho tôi một mẫu khai mới, nói tôi khai lại,
viết vào đó là tôi mang có 500 đô-la theo người. Nhưng thế chưa phải đã
xong. Khi lên gần tới cửa ra máy bay, lại một cuộc khám người nữa. Bước
vào một buồng nhỏ, một nhân viên khác nói tôi mở ví ra để khám. Tôi
hoảng quá, "Làm thế nào giải thích khoản 3.000 đô-la bây giờ? Hay là gào
lên, "Này, tôi đã đút lót cho đồng nghiệp của anh ở dưới kia rồi, giờ thì biến
đi!" May quá, tay này nhìn vào khoản tiền của tôi, nói gì đó bằng tiếng
Farsi và cho tôi qua.
Du khách dày dạn kinh nghiệm trên thế giới sẽ hiểu những điều tôi trải qua
ở Albannia và Iran chỉ là chuyện thường ngày. Ai cũng gặp phải những
phiên bản của hiện tượng có thể gọi là "nạn vòi tiền". Hiện tượng này vượt
trên những hình thức đút lót và tham nhũng mà người ta có lẽ thường gặp ở
các nước đang phát triển và ở mức độ thấp hơn, các các nước phát triển.
Nạn vòi tiền" xảy ra khi tất cả những chức năng của nhà nước - từ hệ thống