CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 226

phải công khai hóa tài sản cá nhân của họ trước và sau khi cầm quyền và
mỗi người trong số họ sẽ phải chịu luận tội nếu hơn 50.000 cử tri ký vào
một yêu sách đòi hỏi điều tra về tham nhũng nhằm vào người đó. Thái Lan
cũng đã thông qua đạo luật Tự do Thông tin đầu tiên ở Á châu, cho phép
báo chí Thái Lan hăng hái sử dụng luật này để theo dõi các bộ trưởng - một
điều trước đó chưa từng có ở nước này. Một viên chức của Ngân hàng Thế
giới ở Bangkok quan sát và nói với tôi: "Hiến pháp mới của Thái Lan sẽ
không đời nào được Quốc hội phê chuẩn nếu không có cuộc khủng hoảng
ngành ngân hàng ở đây. Không đời nào. Cuộc khủng hoảng ngân hàng đã
khiến cả nhà vua lẫn quân đội thúc đẩy để có Hiến pháp mới, điều xưa nay
họ vẫn rụt rè". Hàn Quốc đã phản ứng ra sao? Họ bầu lên Kim Dea jung,
một nhân vật dân chủ và tự do nhất, người mà trước cuộc khủng hoảng
chưa chắc được chọn để làm nhân viên bắt chó.
Quốc gia Đông Nam Á mang tính toàn trị và tham nhũng cao nhất,
Indonesia dưới thời Suharto, là một đất nước thiếu uyển chuyển nhất, thiếu
khả năng nhất trong việc cài đặt các phần mềm, và là quốc gia rốt cuộc đã
rệu rã - chính vì những đám đông dân chúng không muốn chịu đựng những
đau đớn trong cải tổ, họ không còn cảm thấy chính phủ là người của họ
nữa. Khi đồng nội tệ của Indonesia bị mất giá vào năm 1998, và IMF nói
họ chỉ cứu giúp nếu nước này cắt chi tiêu của chính phủ, Tổng thống
Suharto đã nói những lời sau đây với dân chúng: "Các bạn ạ, chúng ta phải
thắt lưng buộc bụng. Chúng ta cùng hội cùng thuyền". Và dân chúng đã
giận dữ đáp lại: "Ông Tổng thống, chúng ta không cùng hội cùng thuyền
trong chuyện chia nhau những lệ phí đường bộ, việc xây các khách sạn,
dựng hãng hàng không và các công ty taxi mà ông và con cái của ông đang
nắm giữ. Ông hãy ráng chịu nhé".
Sau cùng, tìm kiếm và hiểu biết các hệ điều hành và phần mềm mới trên
giấy tờ thì chưa đủ, điều khiến chúng trở nên bền vững chính là đặt chúng
vào một hệ thống dân chủ hay đang được dân chủ hóa. Diamond lập luận:
"Các quốc gia đang cố gắng tìm cách, móc nối vào Bầy Thú Điện Tử với
những phần mềm tốt, hệ thống pháp quyền và tính trách nhiệm - nhưng lại
không thực hiện thường xuyên quy chế bầu cử tự do - sẽ không theo kịp