CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 349

Nguồn nước có sạch sẽ không? Đó là những vấn đề mà các khách sạn cần
quan tâm nếu họ muốn thu tiền cao của du khách: chẳng hạn bán suất ăn tối
giá là 20 đô-la cho du khách, thay vì 1 đô-la cho dân địa phương. Có khi
cách tốt nhất để bảo tồn một kim tự tháp, một nơi khai quật khảo cổ hay
một khu dân cư độc đáo là tìm cách cho dân chúng sống quanh đó kiếm
tiền nhờ việc bảo tồn.
Khi sang Bali, Indonesia, năm 1997, vợ tôi và tôi đến thăm Pura Tanah Lot,
một trong những thắng cảnh tôn giáo đẹp nhất, ngôi đền xây trên một mỏm
đá nhô ra ngoài biển. Khi thủy triều lên, nước tràn vào và ngôi đền bị cô lập
trong sóng nước.Thắng cảnh tuyệt đẹp, hàng triệu du khách Indonesia đã
đến và dâng hương hoa theo lối Ấn Độ giáo. Chúng tôi đến đó vào lúc mặt
trời lặn, và khi tôi bước ra chụp ảnh vợ trong cảnh đền thờ, tôi thấy có một
chiếc xe hơi đánh golf đi qua. Người ta đã xây một sân golf dọc bờ biển,
cách đền khoảng vài trăm mét, chiếc xe đi qua một lỗ golf ngay bên bờ
biển. Quả thực tôi cũng là người mê chơi golf, nhưng tôi cũng rất yêu cảnh
đẹp thiên tạo và tôn trọng những đền thờ thiêng liêng. Ở đây ta thấy hai khả
năng: hoặc một sự thiếu quy hoạch hoặc những quan chức quy hoạch địa
phương đã bị mua đứt.
Chẳng lạ gì khi chúng tôi ở Bali, tờ Jakarta post đã đăng tin về một nhóm
nghệ nhân vùng này đã tổ chức một cuộc triển lãm nghệ thuật với mục đích
chống lại những sự phá hoại, nhằm vào thiên đường của họ. Theo bài báo,
trong triển lãm người ta trưng bày hình ảnh một trái bóng golf đang rơi vào
một cuộc tuần hành Ấn Độ giáo; một hình ảnh khác cho thấy Bali như một
trái bóng golf đang bị thế giới đánh quật; và một bức tranh một nông dân
dùng gậy đánh trái bóng - mang hình tượng những nhà thầu xây dựng - đi
nơi khác. Cuộc triển lãm có cái tên: "glo-BALI-zation." [Toàn cầu hóa - và
Bali].
Nếu Bali tiếp tục con đường tự hủy hoại như vậy thì nó sẽ kết liễu luôn du
lịch tới vùng này. Trong cuốn hướng dẫn về Bali của chúng tôi, do nhóm
Knopf xuất bản cách đó hai năm có đoạn nói về Pura Tanah Lot: "Kế hoạch
hối hả biến khu này thành nơi du lịch trở nên đáng lo ngại, nhưng nó vẫn
chưa hoàn tất: một khách sạn sang trọng và một sân golf đã được quy