CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 47

toàn cầu hóa.
Murray Gell-Mann, người đoạt giải Nobel, vốn giảng dạy môn vật lý lý
thuyết tại Đại học Caltech và là một trong những sáng lập viên của Viện
Santa Fe, có thời biện luận qua một loạt các bài giảng của ông rằng điều tôi
gọi là trao đổi thông tin không khác mấy so với phương pháp các nhà khoa
học cố gắng hiểu những hệ thống phức hợp. Ông nói đúng. Và không có hệ
thống chính trị nào ngày nay phức tạp hơn toàn cầu hóa, và để hiểu nó, cả
nhà báo lẫn nhà chiến lược đều phải phức tạp không kém.
"Trái đất này, một khi được hình thành, những hệ thống phức hợp ra đời -
chúng là kết quả của sự tiến hóa vật lý của hành tinh, của sự tiến hóa về
môi sinh cũng như của văn hóa con người", Gell-Mann nói. " Quá trình này
tiến triển tới mức con người chúng ta đang phải đương đầu với những vấn
đề gay cấn về sinh thái, chính trị, kinh tế và xã hội. Khi cố gắng giải quyết
những vấn đề khó khăn đó, đương nhiên chúng ta chia chúng thành những
phần nhỏ dễ xử lý. Đó là một phương pháp hữu ích, nhưng lại có những
hạn chế nghiêm trọng. Khi xử lý những hệ thống phi tuyến tính, đặc biệt
một hệ thống phức tạp, quý vị không thể coi chúng là một khối gồm nhiều
thành phần ghép lại, rồi cộng cái nọ vào cái kia, nói cái nọ hành xử như thế
này, điều kia chuyển động như khác, rồi tất cả tổng hợp trở thành một khối.
Với một hệ thống phi tuyến tính phức tạp, quý vị phải mổ xẻ tách bạch,
nghiên cứu từng phần, rồi nghiên cứu mối quan hệ khăn khích mà vốn đã
và đang gắn bó các phần đó với nhau. Chỉ có cách đó mới miêu tả được
toàn bộ hệ thống."
Đối với tôi, đó chính là cốt lõi của cái tôi cho là trường phái toàn cầu hóa
torng quan hệ quốc tế. Nhưng trước khi có trường phái này, chúng ta cần có
thêm sinh viên, giáo sư, nhà ngoại giao, nhà báo, điệp viên và các nhà khoa
học xã hội... được huấn luyện để trở thành các nhà toàn cầu học.
"Chúng ta cần một tập hợp những người thấu hiểu về tầm quan trọng của
việc quan sát hệ thống toàn cầu một cách nghiêm túc và chuyên nghiệp",
Gell-Mann nói thêm. "Đó phải là quan sát trực tiếp, vì ta sẽ không bao giờ
hiểu hết được mọi phần của mối tương tác. Chắc bạn nghĩ phần lớn nhà báo
làm chuyện đó? Không, không có đâu. Tiếc thay, nhiều thành phần xã hội