Thomas L. Friedman
Chiếc Lexus và cây Ô liu
Dịch giả: Lê Minh
Chương 3
Chiếc Lexus và cây Ô liu
Nhận thức được toàn cầu hóa là hệ thống thế giới mới thay thế cho Chiến
tranh Lạnh liệu đã đủ cho bạn giải thích được thực trạng thế giới ngày nay
chưa? Chưa hẳn. Toàn cầu hóa là điều mới mẻ. Nếu thế giới được tạo ra chỉ
từ những vi mạch và các thị trường, thì toàn cầu hóa là phương tiện để có
thể giải thích hầu như bất cứ điều gì. Nhưng, lạy thánh, thế giới này gồm có
vi mạch, thị trường, đàn ông, đàn bà với những phong tục kỳ lạ, truyền
thống, lòng ham muốn và những ước vọng không đoán được. Vậy thì thực
trạng thế giới ngày nay chỉ có thể được giải thích như sự tương tác giữa
những cái mới mẻ, như Internet, với những thứ cổ xưa, như một cây ô liu
già cỗi trên bờ sông Jordan. Tôi đã nghĩ đến điều này lần đầu tiên khi đang
ăn tối món sushi, đi trên một con tàu điện chạy 180 dặm một giờ, ở Nhật
Bản, hồi tháng 5-1992.
Ở Tokyo trong chuyến công tác lúc đó, tôi đã thu xếp để thăm nhà máy sản
xuất xe hơi Lexus sang trọng nằm bên ngoài Toyota City, phía nam Tokyo.
Đó là một trong những chuyến đi đáng ghi nhớ nhất của tôi. Vào lúc đó,
nhà máy này mỗi ngày sản xuất 300 xe Lexus, sử dụng 66 công nhân và
310 người máy. Những gì tôi được xem cho thấy con người ở đó chỉ có
nhiệm vụ kiểm tra chất lượng sản phẩm. Chỉ có vài người nhúng tay vào
việc vặn một vài chiếc ốc hoặc hàn một vài bộ phận. Hầu hết mọi việc còn
lại do những người máy vận hành. Có cả loại xe vận tải tự động, chuyển
nguyên liệu trong xưởng, có khả năng cảm nhận được con người, kêu "bíp,
bíp" để người ta tránh đường. Tôi thích thú ngắm người máy lắp ráp lớp
cao su trong chỗ ráp kính trước của mỗi chiếc xe. Cánh tay của người máy
quét phủ chính xác lớp cao su nóng vào ô kính. Điều làm tôi thích thú nhất
là khi kết thúc công việc, bao giờ cũng có một giọt cao su nóng ở cánh tay
người máy, thò ra như kem đánh răng ở đầu chiếc tuýp sau khi bạn quét
kem vào bàn chải. Nhưng cánh tay người máy sẽ quay đi cho tới khi nó gặp
