Thomas L. Friedman
Chiếc Lexus và cây Ô liu
Dịch giả: Lê Minh
Chương 4 (tt)
DÂN CHỦ HÓA TÀI CHÍNH
Dân chủ hóa công nghệ chắc chắn tăng cường cho sự thay đổi quan trọng
thứ hai đang điều hành toàn cầu hóa, đó là sự thay đổi trong cung cách
chúng ta đầu tư. Tôi xin gọi đó là "Dân chủ hóa tài chính". Nhiều năm
trong thời Hậu Chiến tranh Lạnh các khoản cho vay lớn ở nội địa cũng như
quốc tế được các ngân hàng thương mại và đầu tư và các công ty bảo hiểm
lớn đảm nhiệm. Những định chế sang trọng đó bao giờ cũng muốn giao tiền
cho các công ty có hoạt động ổn định và tài chính lành mạnh và được xếp
hạng "đáng đầu tư". Điều đó khiến cho việc cho vay rất mất dân chủ. Ngân
hàng làm ăn theo lối cổ điển thường duy trì khái niệm hạn hẹp về việc ai là
người đáng cho mượn tiền. Và nếu bạn là người mới vào cuộc, muốn vay
tiền thì điều đó có nghĩa bạn phải có một "tay trong" trong các ngân hàng
hay một công ty bảo hiểm nào đó. Những định chế tài chính thường là do
các giám đốc quản trị và những ban quản trị có bản chất trì trệ nắm giữ.
Những người đó không thích rủi ro và không quyết đoán khi ứng phó với
các thay đổi trên thị trường.
Dân chủ hóa tài chính thực ra bắt đầu từ cuối thập niên 1960 với sự ra đời
của thị trường "thương phiếu." Đó là những trái phiếu mà các tập đoàn
công ty phát hành ra công chúng để thu hút vốn. Sự ra đời của thị trường
trái phiếu làm nảy sinh một số yếu tố đa nguyên trong thế giới tài chính và
xóa bỏ sự độc quyền của các nhà băng. Tiếp đó, vào thập niên 1970, xuất
hiện khái niệm "thế chấp" để cho phép dân chúng vay tiền mua nhà trả dần.
Các ngân hàng đầu tư khi đó bắt đầu đến tiếp xúc với các nhà băng và các
công ty tài chính chuyên trách việc cho vay để phục vụ khách hàng mua địa
ốc. Họ mua lại toàn bộ các khoản cho vay, chia chúng thành các trái phiếu
giá 1.000 đô-la mỗi phiếu và mời những người dân thường như bạn và tôi
và bà cô của bạn đóng tiền để mua. Chúng ta có cơ hội để hưởng chút ít lãi
suất từ loại trái phiếu khá là an toàn này, khi mà lãi suất và vốn ban đầu cho
