Chúng ta đã gặp một số hợp chất alkaloid trong những chương trước -
piperine trong hồ tiêu, capsaicin trong ớt đỏ, phân tử màu chàm, penicillin
và folic acid. Có thể lập luận rằng, như một nhóm hóa chất, alkaloid có ảnh
hưởng lớn đến diễn biến của lịch sử loài người hơn bất kỳ nhóm hóa chất
nào khác. Các hợp chất alkaloid thường có tác động sinh lý trong cơ thể
người, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, và chúng cũng thường có
độc tính rất cao. Một số hợp chất alkaloid thiên nhiên đã được sử dụng
trong hàng ngàn năm để làm thuốc. Những dẫn xuất từ alkaloid đã tạo nên
cơ sở cho rất nhiều dược phẩm hiện đại như phân tử giảm đau codeine,
thuốc gây mê cục bộ benzocaine, và chloroquine, thuốc chống sốt rét.
Chúng ta đã nhắc đến vai trò của các hợp chất hóa học trong việc bảo vệ
thực vật. Cây cỏ không thể trốn chạy khỏi nguy hiểm và không thể ẩn nấp
ngay khi có dấu hiệu đầu tiên của kẻ thù; phương thức phòng vệ vật lý như
những cành gai không phải luôn luôn hữu hiệu đối những loài ăn cỏ kiên
quyết. Các hóa chất là dạng thức bảo vệ, tuy thụ động, nhưng vô cùng hiệu
quả của cây cỏ đối với động vật cũng như nấm mốc, vi khuẩn và virus. Các
hợp chất alkaloid là những hợp chất trong tự nhiên có tác dụng diệt nấm,
sâu bọ và côn trùng. Ước lượng rằng, khi ăn các loại rau cỏ và các thực
phẩm từ thực vật khác trong bữa ăn hằng ngày, mỗi người chúng ta đã ăn
trung bình 1,5 g thuốc trừ sâu thiên nhiên. Ước tính dư lượng thuốc trừ sâu
nhân tạo (được sử dụng trong quá trình trồng thực vật) chỉ vào khoảng 0,15
mg/ngày, thấp hơn liều lượng thiên nhiên đến 10.000 lần!
Với một liều lượng nhỏ, những ảnh hưởng sinh lý của các hợp chất
alkaloid thường được con người đón nhận một cách tích cực. Rất nhiều hợp
chất alkaloid đã được dùng làm thuốc trong nhiều thế kỷ. Acrecaidine, một
alkaloid có trong hạt của một loại cau, Areca catechu, đã được dùng làm
chất kích thích từ rất lâu tại châu Phi và các nước phương Đông. Hạt cau
được cắt nhỏ, gói trong lá trầu và được nhai. Có thể dễ dàng nhận ra những
người ăn trầu qua các đặc điểm như răng bị nhuộm đen và họ có thói quen
nhổ nước bọt với màu đỏ sẫm đặc trưng. Ephedrine, từ cây Ephedra sinica
hay còn gọi là cây ma hoàng, được dùng trong các phương thuốc của người
