nhiên – phần thưởng duy nhất cho các thợ săn nguyên tố – vẫn chưa được
phát hiện: nguyên tố thứ 61.
Điều kỳ lạ là chỉ có vài nhóm nghiên cứu trên khắp thế giới đang săn tìm nó.
Một nhóm (do nhà vật lý người Ý Emilio Segrè đứng đầu) cố gắng tạo ra
một mẫu nhân tạo của nguyên tố này và suýt nữa đã thành công vào năm
1942, nhưng họ lại từ bỏ sau vài lần nỗ lực phân lập nó. Bảy năm sau, ba
nhà khoa học từ Phòng thí nghiệm quốc gia Oak Ridge (Tennessee, Mỹ)
đứng dậy trong một cuộc hội thảo khoa học ở Philadelphia và tuyên bố tìm
ra nguyên tố thứ 61 khi sàng lọc một số quặng urani đã qua sử dụng. Kể từ
khi hóa học hiện đại ra đời vài trăm năm trước, ô trống cuối cùng trong bảng
tuần hoàn đã được lấp đầy.
Nhưng thông báo này không thu hút nhiều sự chú ý. Bộ ba này tuyên bố đã
phát hiện ra nguyên tố thứ 61 từ hai năm trước và đã trì hoãn công bố kết
quả vì quá bận rộn với urani, công việc chính của họ. Báo chí khá hờ hững
với phát hiện này. Trên tờ The New York Times, “mắt xích còn thiếu” này
được đưa tin chung với một kỹ thuật khai thác dầu mỏ đáng ngờ, hứa hẹn cả
trăm năm khai thác dầu không bị gián đoạn. Tạp chí Time chôn vùi tin này
trong bài báo tổng kết hội nghị và khinh miệt nguyên tố thứ 61 rằng nó “chỉ
là đồ bỏ”*. Sau đó, nhóm khoa học nọ tuyên bố họ dự định gọi nó là
prometi. Các nguyên tố được phát hiện vào đầu thế kỷ đã được đặt cho
những cái tên hoa mỹ hoặc dễ hiểu, nhưng prometi – được đặt theo tên titan
Prometheus, người bị trừng phạt (bằng cách cho một con đại bàng rỉa sống
lá gan mỗi ngày) vì đã đánh cắp ngọn lửa của các vị thần Olympus cho loài
người – lại gợi ra một câu chuyện bi thương và có phần tội lỗi.
Vậy chuyện gì đã xảy ra từ thời của Moseley tới khi nguyên tố thứ 61 được
phát hiện? Tại sao việc săn lùng các nguyên tố từ chỗ quan trọng đến mức
một đồng nghiệp gọi cái chết của Moseley là “một tội ác không thể bù đắp”
giờ lại chỉ đáng giá vài dòng trên báo? Tất nhiên prometi vô dụng, nhưng
các nhà khoa học chính là người luôn cổ vũ những khám phá không thực tế
hơn bất cứ ai khác; và việc hoàn tất bảng tuần hoàn là một thành tựu lịch sử
