bất kỳ hoạt động nào của con người, khoa học luôn ngập tràn chính trị:
những lời đàm tiếu sau lưng, đố kỵ và nhỏ mọn. Bất kỳ lát cắt chính trị nào
của giới khoa học cũng sẽ thể hiện những điều này. Tuy nhiên, thế kỷ 20 lại
chứa đựng những ví dụ lịch sử rõ ràng nhất (nghĩa là kinh khủng nhất) về tác
động của các cường quốc làm méo mó khoa học. Chính trị đã hủy hoại sự
nghiệp của hai nhà khoa học nữ có lẽ là vĩ đại nhất từ trước đến nay; và
những nỗ lực xây dựng lại bảng tuần hoàn thuần túy còn làm rạn nứt mối
quan hệ giữa hóa học và vật lý. Trên hết, chính trị đã chỉ rõ cái dại của các
nhà khoa học khi vùi đầu trong phòng thí nghiệm và hy vọng thế giới cũng
sẽ tự giải quyết vấn đề gọn gẽ như phương trình họ giải.
Không lâu sau giải Nobel, Marie đã thực hiện một khám phá nền tảng khác.
Trong quá trình tinh chế urani, bà nhận thấy “chất thải” mà mình bỏ đi
không hiểu sao lại có lượng phóng xạ cao hơn urani tới 300 lần. Kỳ vọng
vào một nguyên tố chưa xác định trong loại chất thải này, bà và chồng đã
thuê một nhà kho từng được sử dụng để giải phẫu tử thi và đun sôi hàng
ngàn cân uraninit (một loại quặng urani) trong vạc, khuấy nó bằng “một
thanh sắt to cỡ người tôi” – như bà từng kể – chỉ để thu được vài gram dư
lượng mà nghiên cứu. Công việc tẻ ngắt kéo dài nhiều năm này đã được đền
đáp bằng hai nguyên tố mới, đem lại cho Marie giải Nobel Hóa học năm
1911. Chúng là các nguyên tố có tính phóng xạ cao gấp nhiều lần bất kỳ
nguyên tố nào trước đó.
Thật lạ khi cùng một nghiên cứu cơ bản lại được nhận giải từ hai hạng mục
khác nhau, nhưng sự khác biệt giữa các lĩnh vực trong vật lý và hóa học
nguyên tử thời đó chưa rõ ràng như ngày nay. Nhiều người đoạt giải trong cả
hóa học và vật lý trước đây là nhờ nghiên cứu liên quan đến bảng tuần hoàn,
vì các nhà khoa học vẫn còn hiểu chưa hết về bảng này. (Chỉ khi Glenn
Seaborg và nhóm của ông tạo ra nguyên tố thứ 96 và đặt tên là curi nhằm
vinh danh Marie, việc này mới là hóa học thuần túy.) Dù sao đi nữa, trong
thời kỳ sơ khai đó, chưa từng có ai ngoài Marie được nhận nhiều hơn một
giải Nobel.
