nhất”. “Huân tước” là từ dùng chung cho những người được phong tước.
(BTV)
Ngay sau khi từ New Zealand tới Đại học Cambridge vào năm 1895,
Rutherford đã cống hiến hết mình cho nghiên cứu phóng xạ – được coi trọng
hệt như di truyền học hay công nghệ nano ngày nay. Tính khí mạnh mẽ đã
đưa Rutherford đến với khoa học thực nghiệm, vì ông vốn không ngại dấn
thân. Lớn lên cùng việc săn chim cút và đào khoai tây trong trang trại của
gia đình, ông cảm giác mình giống “cáo mượn oai hùm” giữa những con
người lỗi lạc ở Cambridge. Rutherford có bộ ria quặp, lượn lờ xung quanh
với các mẫu phóng xạ trong túi và điếu xì gà hoặc tẩu thuốc ngậm trên
miệng. Ông thường thốt ra những câu chửi thề – có lẽ do người vợ Thiên
chúa giáo ngoan đạo không thích ông chửi thề ở nhà – và những lời nguyền
rủa kinh khủng nhất trong phòng thí nghiệm mỗi khi thiết bị không hoạt
động. Có lẽ để bù lại việc chửi thề, ông đã hát to (nhưng lệch tông) “Tiến
lên, những chiến binh Thiên chúa giáo” khi đi quanh phòng thí nghiệm lờ
mờ của mình. Mặc dù có mô tả thô bỉ là vậy, đặc điểm nổi bật trong khoa
học của Rutherford là sự tao nhã. Trong lịch sử khoa học, hẳn không có ai
giỏi “ve vãn” những bí ẩn của tự nhiên ra khỏi “hình hài xác thịt” của chúng
hơn ông. Và không gì thể hiện điều đó tốt hơn sự tao nhã mà ông đã dùng để
vén màn bí mật về cách một nguyên tố chuyển đổi thành một nguyên tố
khác.
Sau khi chuyển từ Cambridge đến Montréal, Rutherford quan tâm đến cơ
chế khiến các chất phóng xạ làm tăng nồng độ phóng xạ trong không khí
quanh chúng. Để nghiên cứu vấn đề này, Rutherford đã kế tục các nghiên
cứu của Marie Curie, nhưng người đàn ông New Zealand chân chất này cẩn
trọng hơn nữ đồng nghiệp nổi tiếng cùng thời. Theo Marie (và cả những
người khác), các nguyên tố phóng xạ đã phóng ra một “khí” phóng xạ tinh
khiết khiến không khí nhiễm xạ, giống như cách bóng đèn lan tỏa ánh sáng
khắp không gian vậy. Rutherford ngờ rằng “khí” phóng xạ tinh khiết đó thực
ra là một nguyên tố khí chưa biết có đặc điểm phóng xạ riêng. Kết quả là
