lớp d ra ngoài cùng để chúng sẵn sàng tham gia phản ứng. Nhưng không,
kim loại chuyển tiếp giữ lại các electron thừa và thích giấu chúng dưới các
lớp khác hơn. Quyết định vi phạm quy ước khi chôn giấu các electron phân
lớp d ở dưới các lớp khác của kim loại chuyển tiếp có vẻ vô lý và trái khoáy
– Plato hẳn sẽ không thích điều này. Nhưng đó là cách thiên nhiên hành xử
và ta chẳng thể làm gì khác.
Hiểu được quá trình này đáng được tưởng thưởng. Thông thường, khi di
chuyển từ trái sang phải trên mỗi hàng ngang của bảng tuần hoàn, các kim
loại chuyển tiếp sẽ thay đổi hành vi khi có thêm một electron (cũng giống
như những nguyên tố thuộc các phần khác của bảng vậy). Nhưng vì kim loại
chuyển tiếp chôn electron phân lớp d trong không gian giống như đáy giả
của ngăn kéo nên những electron này bị che khuất. Các nguyên tử cố gắng
phản ứng với kim loại chuyển tiếp không đến được với những electron đó,
nên kết quả là nhiều kim loại chuyển tiếp cùng hàng có cùng số electron ở
lớp ngoài cùng. Vì thế, chúng hoạt động hóa học theo cùng một cách. Đó là
lý do tại sao – về mặt khoa học mà nói – nhiều kim loại chuyển tiếp có bề
ngoài (và chúng cũng hoạt động hóa học) hoàn toàn giống nhau. Đó đều là
những cục xám, lạnh vì các electron lớp ngoài cùng không cho chúng lựa
chọn nào khác. (Tất nhiên đôi khi các electron bị chôn vùi sẽ nổi lên và phản
ứng, nhưng chỉ để tung hỏa mù. Điều này gây ra khác biệt nhỏ giữa một số
kim loại chuyển tiếp, và giải thích vì sao tính chất hóa học của chúng lại khó
chịu đến vậy.)
Các nguyên tố thuộc phân lớp f cũng chẳng hề kém cạnh. Phân lớp f bắt đầu
xuất hiện ở hàng đầu tiên trong số hai hàng lơ lửng ở dưới cùng của bảng
tuần hoàn: nhóm lantan. (Còn được gọi là đất hiếm, và với số hiệu nguyên tử
từ 57 đến 71 thì thực ra chúng thuộc hàng thứ sáu. Chúng bị xếp xuống đáy
để giúp bảng tuần hoàn gọn gàng và dễ dùng hơn.) Nguyên tố họ lantan
thường chôn electron mới sâu hơn hai mức, tức là còn sâu hơn cả kim loại
chuyển tiếp. Nghĩa là chúng thậm chí còn giống nhau hơn so với các kim
loại chuyển tiếp, và hầu như không thể phân biệt được. Di chuyển dọc hàng
