Các căn cứ địa được thành lập thêm sẽ thúc đẩy sự phát triển tinh thần
cách mạng trong ba tỉnh chủ chốt là Cao Bằng, Bắc Cạn và Lạng Sơn được
xem như các trung tâm sửa soạn khởi nghĩa vũ trang ở Việt Bắc. Trong thời
kỳ đó, Võ Nguyên Giáp và các cán bộ khác chọn các tỉnh Thái Nguyên, Bắc
Cạn, Hà Giang, Lạng Sơn và Tuyên Quang để hoạt động và gây dựng phong
trào.
Hang Pắc Bó và tỉnh Cao Bằng là điểm xuất phát tốt nhưng nay đã đến
lúc cần phát triển phong trào. Theo đúng truyền thống Lenin-nít bằng cách
sử dụng nòng cốt hiện có, duy trì liên lạc chặt chẽ với các trung tâm khác,
Việt Minh đã phát triển phong trào xuống phía nam. Đó là một thời điểm
lịch sử của cuộc Nam tiến, một phần của văn hóa Việt Nam từ khi khôi phục
độc lập thế kỷ X và kéo theo các cuộc xung đột với Champa cũng như với
Campuchia. Một lần nữa lại có các cuộc Nam tiến mới, lần này là chống
thực dân Pháp.
Hội nghị Trung ương lần thứ 8 vừa kết thúc, cũng là lúc Hitler xóa bỏ
hiệp ước trung lập không xâm phạm lẫn nhau ký hai năm trước với Liên Xô
và mở cuộc tiến công chớp nhoáng vào lãnh thổ nước này. Một nghịch lý là
việc phát xít Đức tiến công Liên Xô đã đánh dấu một bước ngoặt: Những
người cộng sản Việt Nam cũng như nước Nga Xô Viết bỗng chốc trở thành
đồng minh của các cường quốc phương Tây trong cuộc chiến đấu chống các
nước phe Trục - Đức - Ý - Nhật. Cuối năm 1941, Nhật Bản sử dụng Đông
Dương ngày càng nhiều làm bàn đạp chuẩn bị cho các cuộc tiến công ồ ạt
trên không và trên bộ bắt đầu từ tháng 12/1941 chống Malaysia và
Singapore, Hồng Kông và vùng Đông Ấn thuộc Hà Lan, Guam, Philippines,
v.v… Trong lúc các máy bay Nhật cất cánh hướng về Hawaii trong đêm
6/12/1941 thì các đơn vị quân đội Nhật Bản đã bao vây các trại quân Pháp ở
Việt Nam để bóp chết từ trong trứng mọi mưu toan chống lại Nhật. Lính
Pháp hoàn toàn không chống cự lại.
Chỉ ít phút sau buổi trưa ngày 8/12/1941, Tổng thống Franklin D.
Roosevelt triệu tập Quốc hội Hoa Kì trong một phiên họp toàn thể, ông
