Quảng Bình, sinh quán của ông cùng với hai tỉnh liền kề Hà Tĩnh và
Nghệ An chiếm phần lớn diện tích của dải đất hẹp nhất nước và từ xa xưa
vẫn là những vùng nghèo nhất. Đa số dân trong làng An Xá nhỏ bé là nông
dân nghèo. Trừ ba bốn gia đình là địa chủ có nhiều đất đai cày cấy, còn phần
lớn là những mảnh ruộng con con nhưng người ta không bắt buộc phải thuê
thêm để trồng trọt. Đất đai để canh tác chạy quanh làng là đất sỏi, đất cát, ít
màu mỡ, chỉ trồng được lúa và khoai lang. Dân làng vất vả sống lần hồi qua
ngày tháng. Nhưng những phong cảnh đặc biệt vùng Quảng Bình khiến họ
rất tự hào, có ba con sông lớn: sông Gianh, Nhật Lệ và Kiến Giang. Hồ Bầu
Tró nằm cách phía bắc Đồng Hới một cây số có hình dáng tựa như cái
nghiên mực. Rồi một cái hồ thiên nhiên lớn hơn gọi là Hạc Hải cũng có hình
dáng tương tự. Nước hồ thất thường khi đầy khi vơi, ăn thông sang các sông
lớn đủ cung cấp cá làm phong phú bữa ăn vốn đạm bạc của người Việt từ
bao đời nay. Trên bờ hồ Hạc Hải trồng các giống dưa đỏ nổi tiếng mà xưa
kia những quả ngon nhất được đưa đi tiến vua. Không xa là đỉnh Đầu Mầu
có nhiều hang động ở sườn núi làm chỗ chơi cho bọn trẻ.
Dân Quảng Bình không những tự hào về ruộng, rừng kề bên, về các
ngọn núi ẩn hiện trong sương mù ở chân trời mà họ còn tự hào về những
người con sinh trưởng nơi đây đã là những quan lại đầu triều, những nhà
nho học lỗi lạc, những quan võ cận thần của vua, những nhà thơ, những bậc
hiền triết được vua vời vào cung dạy dỗ hoàng tử trưởng chuẩn bị làm người
kế nghiệp ngôi báu. Người dân An Xá là những nông dân nghèo đầy kiêu
hãnh và tự hào dân tộc, là những người rất ương ngạnh, ngang bướng dưới
chính quyền cai trị của thực dân Pháp. Họ không dễ dàng chịu sự kiểm soát
và ít kiêng nể giới cầm quyền dù là quan lại Trung Hoa thời Bắc thuộc xưa
kia hay người Pháp sau này, kể cả quan lại người Việt được triều đình bổ
nhiệm. Họ đã nổi dậy chống lại nền đô hộ thời Bắc thuộc và chống thực dân
Pháp trong phong trào Cần Vương những năm 1880 (và về sau là phong trào
năm 1930). Khi còn bé, cậu bé Giáp đã được nghe kể nhiều về tấm gương
đấu tranh của nông dân trong vùng hãy còn tươi rói trong tâm trí người dân.
