còn tổ chức thi đấu bóng đá với số lượng người chơi không hạn chế, càng
đông càng vui, luật chơi đơn giản, quả bóng chỉ là quả bưởi xanh, to, bọc
ngoài bằng những mụn vải hay manh áo rách.
Mỗi tuổi mỗi lớn chúng tham gia công việc đồng áng với cha mẹ, anh
chị lớn trong gia đình. Giáp cũng vậy, cậu đi chăn vịt ngoài ruộng, cưỡi trâu
gặm cỏ quanh gốc đa, đến mùa gặt thì đập lúa, hát “hò giã gạo” để giữ nhịp
đập cho đều.
Từ 5 đến 8 tuổi, Giáp đi học ở trường làng An Xá. Tuy đã già những
mỗi khi nhắc lại những ngày đầu đến trường, ông hạ giọng nhẹ nhàng nói:
“Đó là lần đầu tiên xa mẹ, cả hai mẹ con đều khóc”. Quần áo mặc đi học là
chiếc áo dài, dài quá đầu gối, mùa nóng là màu trắng, còn thu đông là áo
thâm, bên trong áo dài là chiếc quần trắng chỉ dài đến mắt cá chân quanh
năm xuân hạ thu đông đều màu trắng, đi giày đen, đầu quấn khen đen. Buổi
sáng lớp học bắt đầu từ 7 giờ 30 phút và tan học lúc 11 giờ 30 phút để đến
chiều lại học từ 2 giờ 20 phút đến 5 giờ. Buổi trưa Giáp trở về nhà ăn cơm
với gia đình và mặc dù còn bé, nhưng cậu cũng làm một giấc ngủ trưa trước
khi đi học buổi chiều. Hôm nào không thuộc bài, thầy giáo dùng roi tre dài
lúc nào cũng lăm lăm trên tay quật vào mông, vào lưng hoặc bàn tay úp sấp
của học trò. Lớn hơn một chút, sau giờ học, Giáp cũng chơi nhiều hơn với
bọn trẻ trong làng.
Ở trường tiểu học mặc dù người Pháp giám sát kỹ chương trình học
nhưng các bài giảng đều được dạy bằng tiếng Việt, bắt đầu lên lớp ba trẻ
mới bắt đầu học tiếng Pháp mỗi tuần vài giờ.
Trong nhiều thế kỷ, xã hội Việt Nam chịu ảnh hưởng của Nho học. Nền
tảng học vấn cơ bản của Giáp là theo tinh thần Khổng giáo. Các bài học mà
cậu bé Giáp được học đều tập trung dạy về cách xử thế trong gia đình và xã
hội: kính trọng ông bà cha mẹ, trên kính dưới nhường, em đối với anh, nhất
là con trưởng đối với cha mẹ, gia đình đối với làng nước và xã thôn, đối với
vua, vua đối với Trời. Trong thế giới quan của người Việt, cá nhân và gia
