đi đày ở xứ này, cũng như các tiên đế trước đây. Nhưng đi đày ở trong chính
nước mình, trong lòng nhân dân nước tôi cũng đang bị ở tình cảnh đi đày”.
Trong lúc Hoàng đế Bảo Đại vật lộn để có một chút ảnh hưởng dù nhỏ
nhoi đối với chính sách thuộc địa của người Pháp thì Võ Nguyên Giáp được
Marty động viên, khuyến khích chuẩn bị vào học Trường Albert Sarraut.
Năm 1933, ông đỗ tú tài phần thứ nhất [tức tú tài đại cương - ND]. Ông nghĩ
đến đỗ cho được tú tài toàn phần.
Phần lớn chỗ học ở năm cuối cùng của Trường Albert Sarraut là dành
cho con em những công chức thực dân người Pháp. Còn thanh niên Việt
Nam muốn vào thì phải qua một kỳ thi tuyển đặc biệt. Khi Ban giám hiệu
nhà trường thông báo còn một số chỗ cho thí sinh tự do, Võ Nguyên Giáp
liền đệ đơn dự thi và ông đã đỗ. Ông cũng nhận được sự giúp đỡ của một
Giáo sư đại học Hà Nội, đảng viên lâu năm của Đảng Cộng sản Pháp tên là
Marcel Ner để được miễn lệ phí nhập học. Được hỏi về quá trình của Võ
Nguyên Giáp tham gia phong trào chống đối của học sinh, Ner đã thay mặt
Giáp xin lỗi vì lầm tưởng rằng làm như thế là đi theo lý tưởng của cách
mạng Pháp năm 1789, có trong chương trình giảng dạy trong các nhà trường
của Việt Nam.
So với những sinh viên có thái độ phản đối chính sách thống trị của
người Pháp, Võ Nguyên Giáp đặc biệt nổi bật, ông quyết tâm hơn ai hết
trong số bạn cùng học với ông, đấu tranh cho tự do, nhưng việc ông tham
gia đảng Tân Việt, những rắc rối trước đây với Phòng Nhì và thời gian ở tù
đã dạy ông khá nhiều điều. Ông biết phải khép mình vào kỷ luật như thế
nào, che giấu cảm xúc ra sao, làm thế nào để tránh đụng phải các vấn đề gây
rắc rối. Không có một yếu tố nào khiến ta nghĩ rằng khi ông học ở Trường
Albert Sarraut, Phòng Nhì đã đặc biệt để ý đến ông. Bề ngoài ông học tập
chăm chỉ, tỏ ra là một người ngoan ngoãn. Miệt mài học tập khiến ông
nhanh chóng đứng đầu lớp, ban Triết học. Một học sinh của của Trường
Albert Sarraut, Nguyễn Đình Tú nhớ lại: “Vượt qua được trở ngại ban đầu là
thi đỗ vào trường, chúng tôi còn phải viết tiểu luận bằng tiếng Pháp để được
