tranh. Mà sách viết về chúng còn nhiều hơn... Tuy nhiên, tất cả những gì
chúng ta biết về chiến tranh là do những người đàn ông kể cho chúng ta.
Chúng ta là tù binh của những hình ảnh “đàn ông” và những xúc cảm “đàn
ông” về chiến tranh. Những từ “đàn ông”. Phụ nữ vẫn mãi náu mình trong
im lặng, và nếu thảng hoặc họ có quyết định nói, thì họ cũng không kể về
cuộc chiến tranh của họ, mà về chiến tranh của những người khác. Họ sử
dụng một ngôn ngữ không phải ngôn ngữ của chính họ. Tuân theo mẫu
hình nam giới bất biến. Và chỉ ở trong chốn riêng tư nhà họ, hay giữa
những nữ đồng đội cũ của nhau, sau khi chùi mấy giọt nước mắt họ mới
gợi lên trước mặt ta một cuộc chiến tranh (tôi đã nghe nhiều câu chuyện
trong các chuyến đi làm báo của tôi), những câu chuyện khiến tim ta lịm
đi... Tâm hồn ta bỗng lặng im và chăm chú: không còn là những sự kiện xa
lạ và đã qua, mà là một môn khoa học và một sự thấu hiểu con người mà ta
mãi còn cần. Dù đã ở chốn Địa đàng. Bởi tinh thần của con người không
mạnh mẽ cũng không được bảo vệ như ta tưởng, nó luôn cần được nâng đỡ.
Cần ta tìm kiếm cho nó sức mạnh từ đâu đó. Những câu chuyện của phụ nữ
không hề chứa hoặc gần như không hề chứa những gì ta vẫn nghe nói hoài,
và vả chăng, hẳn từ nay ta đã chẳng còn muốn nghe nữa, chẳng còn chú ý,
chuyện một số người nào đó đã giết chết một cách anh hùng một số người
nào đó và đã thắng. Hay đã thua. Các câu chuyện của phụ nữ thuộc một
tính chất khác và nói về những chủ đề khác. Cuộc chiến tranh “nữ” có
những màu sắc riêng của nó, những mùi riêng của nó, nguồn chiếu sáng
riêng và không gian cảm xúc riêng của nó. Cuối cùng, những từ riêng của
nó. Ở đấy, ta không thấy anh hùng cũng chẳng thấy chiến công không
tưởng tượng nổi, mà chỉ đơn giản có những cá nhân bị cuốn vào một công
việc phi nhân của nhân loại. Và trong ấy, không chỉ có họ (con người!) phải
chịu đau đớn vì chiến tranh: cùng với con người là đất đai, chim chóc, cây
cỏ. Toàn bộ thiên nhiên. Chúng chịu đau đớn mà chẳng nói được một lời,
thế càng kinh khủng hơn...
Một câu hỏi nảy sinh ngay: Tại sao sau khi đã đấu tranh và giành được vị
trí của họ trong một thế giới ngày trước vốn chỉ thuộc về đàn ông, phụ nữ
