đã không bảo vệ lịch sử của họ? Lời nói của họ và xúc cảm của họ? Vì sao
họ đã không có lòng tin ở chính họ? Chúng ta đã bị tước mất đi cả một thế
giới. Lục địa riêng biệt của những người phụ nữ. Nhưng điều gì ngăn ta đi
vào đó? Ghé vào và lắng nghe? Một mặt là một bức tường vô hình, bức
tường chống đối của đàn ông, mà tôi thậm chí sẵn sàng cho là một âm mưu
bí mật tính toán của đàn ông, mặt khác là sự thiếu vắng ham muốn và tò mò
của chúng ta có thể giải thích là do không ai chờ đợi ở cuộc thám hiểm đó
chút khám phá nào. Bởi vì đàn ông, như người ta vẫn nói, sinh ra là để
tham gia chiến tranh và nói về chiến tranh. Chúng ta tưởng đã biết tất cả về
chiến tranh. Nhưng tôi là người đã nghe những người phụ nữ nói - những
phụ nữ thành phố và những người ở nông thôn, những phụ nữ bình thường
và những nữ trí thức, những người cứu chữa thương binh và những người
cầm một khẩu súng, tôi có thể khẳng định rằng tưởng thế là sai. Thậm chí
một sai lầm lớn. Còn có một cuộc chiến tranh khác mà chúng ta không biết.
Tôi muốn viết lịch sử cuộc chiến tranh ấy... Một lịch sử của những người
phụ nữ...
Những ghi âm đầu tiên... Và ngạc nhiên đầu tiên: chuyên môn quân sự
của những phụ nữ ấy - người cáng thương, xạ thủ bắn tỉa, chiến sĩ súng
máy, khẩu đội trưởng phòng không, công binh - trong khi hôm nay họ là kế
toán viên, nhân viên phòng thí nghiệm, hướng dẫn viên du lịch, giáo viên...
Cứ như họ kể cho tôi không phải những ký ức của họ mà của những cô gái
nào đó khác. Hôm nay chính họ cũng ngạc nhiên về những gì họ đã sống
qua. Và dưới mắt tôi, Lịch sử dần dần “nhân bản hóa”. Tôi có cảm giác họ
và tôi, chúng tôi không nói về chiến tranh mà chính xác hơn, là về cuộc tồn
sinh của nhân loại. Tóm lại, chúng tôi chiêm nghiệm về con người.
Tôi gặp những người kể chuyện tài năng siêu việt; trong đời họ có những
trang ta hiếm khi gặp được, ngay cả trong các tiểu thuyết của Dostoïevski
yêu quý của tôi. Những trang trong đó nhân vật trở thành món đồ chơi của
số phận, song lại tự quan sát mình rất sáng suốt vừa từ trên cao - từ trên trời
- vừa từ bên dưới - từ dưới mặt đất. Việc gợi lại các ký ức không phải là
một câu chuyện hấp dẫn hay ngược lại dửng dưng về những sự kiện đã biết
