- Không được tiếc thương nhiều như thế, cũng không được khóc như tôi.
Tôi sẽ bị đuối sức đi, mà chúng tôi có rất nhiều thương binh.
Chúng tôi đi qua bằng xe tải, những người chết nằm dưới đất, đầu họ cạo
trọc, và sọ họ màu xanh như những củ khoai tây phơi nắng... Rải rác như
những củ khoai tây... Họ nằm trên các luống cày, bị hạ gục giữa khi đang
chạy…”
Ekaterina Mikhaïlovna Rabtchaïeva,
binh nhì, cáng thương
“Tôi không còn nhớ là ở đâu... Một lần, họ là hai trăm người ở trong một
nhà kho và tôi chỉ có một mình. Những thương binh người ta đưa về cho
chúng tôi là trực tiếp từ mặt trận. Tôi không biết là trong làng nào... Bao
nhiêu năm đã qua... Tôi nhớ đã không ngủ bốn ngày, không được ngồi một
lúc, mỗi người kêu: “Y tá! Này! Cô em! Giúp tôi, cô bé!” Tôi không ngừng
chạy từ người này qua người kia, và một lần tôi vấp, ngã xoài ra đất và tôi
ngủ thiếp đi luôn. Một tiếng kêu đánh thức tôi: một người chỉ huy, một
trung úy rất trẻ bị thương, nhỏm dậy bên phía sườn còn lành lặn của anh và
kêu lên: “Im lặng! Im lặng! Mệnh lệnh đấy!” Anh ấy đã hiểu tôi đuối sức
rồi, trong khi mọi người gọi tôi, mọi người đều đau đớn: “Y tá! Y tá!” Tôi
đứng phắt dậy, và vùng chạy không biết đi đâu và vì sao. Rồi tôi khóc, lần
đầu tiên kể từ khi ra trận.
Và thế đó... Chẳng bao giờ người ta biết được hết trái tim mình. Một lần,
đúng giữa mùa đông, người ta đưa những lính Đức bị bắt làm tù binh đi.
Chúng đi, rét cóng. Ăn mặc quá sơ sài. Những tấm chăn rách bươm phủ lên
đầu. Mà, trời giá đến nỗi chim chết ngay giữa trời khi đang bay. Chúng
rụng xuống. Trong hàng, có một tên lính, rất trẻ... Tái xanh người vì rét...
Nước mắt đóng băng trên má hắn... Tôi đang đẩy chiếc xe cút kít chất đầy
bánh mì đi về hướng căng tin. Hắn ta không thể rời mắt khỏi chiếc xe cút
kít, hắn ta không nhìn thấy tôi, hắn ta chỉ thấy chiếc xe. Tôi nhặt lấy một
